Modern Camilerde Dini Mimariden Türk İzlerinin Silinmesine Dair İzlenimler

---

Atıf İçin Kopyala

Doğanay A.

Çağımızda Cami Mimarisinde Arayışlar Uluslarası Sempozyumu, Giresun, Türkiye, 18 - 20 Kasım 2016, ss.287-309

• Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
• Basıldığı Şehir: Giresun
• Basıldığı Ülke: Türkiye
• Sayfa Sayıları: ss.287-309
• Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türklerin slâmdiniile tanmasndansonradünyayabakaçlardeimi, slâm’nbirletiriciyönüyle millet olma farkndal artarak bu erefle asrlarca dünyaya hükmeden devletler ve medeniyetler kurmulardr. slâm’n bayra Türklerin slâm ile müerref olmasyla daha da yükseklere tanmtr. Emevîler döneminde cami mimarisi, Bizans bazilikalarnn tesirinde geliirken Abbasiler döneminden itibaren uzun ve zorlu bir süreçtengeçerek, tevhidinancyla daha da bütünleen özgün slâmi kimliini Türklerin eliyle kazanmtr. Bu süreçte Osmanlnn ve bilhassa Mimar Koca Sinan’n stanbul’da bina ettii camilerin önemli bir yeri vardr. Cami mimarisi, yüzyllarca slâm’n bayraktarln yapm olan Osmanllarnpayitahtstanbul’da,TürkveMüslümankimliinidünyayakabulettirmitir. Cumhuriyetin kuruluundan sonra, tek partili yllarda dinî mimarîde bir duraksama yaansa da stanbul’da bamimarln Vasfi Egeli’nin üstlendii ili Câmii (1945-1949) ve Kadköy’de Türkiye Antlar Dernei tarafndan mimar Fevzi Hascan’a yaptrlan Söütlüçeme Câmii (1960-1963) gibi geleneebalörnekleriylekadimOsmanltarzcamilerCumhuriyetdönemindedesürdürülmütür.Öyle ki, yenikurulanTürkiyeCumhuriyeti’ninbakentiAnkara’nnsembolüsaylacakKocatepeCâmii (1967- 1987) için açlan yarmay kazanan mimar Vedat Dalokay'n projesi fazla modern bulunarak, Hüsrev Tayla veFatinUluengin'e yenidenhazrlatlmtr.Son olarakGiresun’daBulancakSarayburnuCâmii ve EynesilYeilCâmiigelenekselcamimimarisininmoderncamimimarisikarsndadirendiiörneklerdir. Hiçbir mimarî eitim görmemi mahallî inaat ustalar tarafndan yaplan taklit camiler konu dnda tutularaksöylenecekolursa,1980’lerdensonracamimimarisinde ciddibirkimlikbunalm yaanmtr. Yenibirmimarîdiloluturmaiddiasylaortayaçkanbazmimarlarn,bilhassa2000’liyllardayaptve halen yapmaya çalt sözde modern camiler, asrlar boyunca milletimizin olaanüstü gayretleriyle gelitirilerek Türk kimliiyle bütünletirdii cami mimarisinin tarihî geçmiini tamamen yok sayarak adetaTürkkimliindenkoparmakistemitir. Suud Krall’nn veya çeitli Arap emirliklerinin himayelerinde gelitirilen “yeni arabesk” tarz camiler, dinimimaridekiTürk-Osmanlkimliiniyoketmekiçinyaylmsinsibirvirüsgibidünyaysarmaktave maalesefbizimçadamimarlarmzdabilerekveyabilmeyerekbuvirüstenetkilenmektedir.Yenibirdil oluturma heveslileri, klasik Türkmimari üslûbunu ortadan kaldrmaya çalan kültür emperyalizminin birneferigibiçalmaktadrlar.Bununladakalmayp,modernlikurunacamimimarisindenslâm’niar saylanbazönemlisembolleridesöküpatarak,camilerigayrimüslimyaplarylaentegreetmeksuretiyle kimliksizletirmeyedorusürüklemektedirler. Bu çalmada yukarda sözü edilen modern mimari akmnn Koca Sinan Üslubuna bakaldrsn, baz örnekler– Karaca Ahmed âkirin, Büyük Çekmece Sancaklar ve Marmara Üniversitesi lahiyat Fakültesi camileri– üzerindenelealnarakbirdurumdeerlendirilmesiyaplacaktr.