Akademik Veri Yönetim Sistemi
Aydın Sevim B.(Yürütücü), Çetin Erus Z., Sevim S., Gönden Güzel M., Polat B.
TÜBİTAK Projesi, 3005 - Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı, 2024 - 2026
Bu projenin amacı; Türkiye’de
2002 yılından günümüze uzanan süreçte yerli televizyon dizilerindeki terapötik
içeriğin terapi kültürünün dönüşümünde oynadığı rolü ortaya koymaktır. Nitel
yöntemin bakış açısıyla fenomenolojik bir desenle gerçekleştirilecek
bu projenin veri toplama yöntemleri, doküman analizi ve yarı
yapılandırılmış görüşmedir. Bu projede zengin bir veri seti oluşturabilmek
için çok aşamalı amaçlı örnekleme tercih edilmiştir. İlk aşamada kriter
örnekleme ile on beş yerli dizi belirlenmiş; ikinci olarak kriter
örnekleme ile seçilen dizilerden en az birinin takipçisi olan izleyicilerle (on
altı kadın ve on altı erkek) yarı yapılandırılmış görüşmeler
gerçekleştirilmesi planlanmıştır.
Yerli televizyon dizilerinin kitlelerle kurduğu
terapötik bağ, Gregory Jusdanis’den ödünç bir kavramla ifade edildiğinde,
modernleşmesi gecikmiş bir ülke olan Türkiye’nin kültürel kodları ile yakından
ilişkilidir. Psikoloji alanı popülerleşirken terapötik iletişim
standartlaşmakta; modernleşmenin yarattığı anlam krizine kapitalizmin izin
verdiği ölçüde çare aranmaktadır. Bu projede toplanan veriler, hem
fenomenolojik araştırma desenine uygun şekilde hem de kuramsal
çerçeveyi oluşturan gecikmiş modernleşme temelinde tematik açıdan analiz
edilecektir. Tematik analiz, MaxQda yazılımı aracılığıyla
yapılacak; kodlanan verilerin görselleştirilmesi için Adobe Illustrator
programından yararlanılacaktır. Söz konusu analizler; uzmanlık alanı iletişim
bilimleri, görsel iletişim tasarımı, sinema televizyon ve psikoloji olan proje
ekibinin disiplinler arası bakış açısıyla
gerçekleştirilecektir.
Bu
projenin yenilikçi yönü; yerli televizyon dizilerindeki terapötik içeriği,
gecikmiş modernleşmenin yarattığı koşulları dikkate alarak fenomenolojik bir
desenle kavramaktır. Yerli televizyon dizileri tarihinin önemli yapımlarından
biri olan Çocuklar Duymasın (2002-2019), terapötik dramaturjinin
kullanıldığı bir kilometre taşıdır. Bu dizi, psikolojik bir bariyeri yıkarak
gündelik yaşamdaki iletişim sorunlarını aşmak için terapi alınabileceğini
gösteren kritik bir rol üstlenmiştir. 2000 sonrasında şehirlerdeki nüfusun
artması, Türkiye’nin modernleşme yolunda belli bir mesafe katetmesi ve
seyircinin pek çok yapımda terapötik içeriklerle karşılaşması, konuyu özellikle
orta sınıfların gündemine taşımıştır. Çocuklar Duymasın’dan (2002) Kızıl
Goncalar (2023) dizisine uzanan süreçte psikolojik sorunlara ve terapiye
olan ilgi giderek artmış; televizyon dizilerindeki terapötik içerikler yoğun
bir şekilde tartışılmaya başlanmıştır.
Projenin ulusal kazanımları, toplumsal ve
kamusal faydası; beşerî
bilimler alanına yönelik terapötik bir yaklaşım benimsemek ve medya
okuryazarlığı alanındaki politikaların geliştirilmesi için bilimsel bir zemin
oluşturmaktır. Bilinçli ve sağlıklı nesiller yetiştirmeyi hedefleyen kamu
politikaları, terapi kültüründeki dönüşümü de dikkate almalıdır. Yerli
televizyon dizilerindeki terapötik içeriğe odaklanan bu proje; araştırmacılar,
üniversiteler, medya ve politika yapıcıların ihtiyaçlarını karşılayacak bir etki
potansiyeli taşımaktadır.
Anahtar kelimeler: Nitel Yöntem, Yerli Televizyon Dizileri, Terapi Kültürü, Terapötik İletişim.