Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gürbüz B., Soyoğul Gürer Ü., Şeker Karatoprak G., Rayaman P., Altınsoy B.(Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2018
Eterik yağlar adı da verilen uçucu yağlar, distilasyon yoluyla veya preslemeyle, bitkilerden veya bu bitkilerin bazı kısımlarından elde edilen kompleks karışımlardır. Uçucu yağların, antibiyotik ve antiseptik özellikleriyle mikroorganizmalar üzerinde etkili olduğu pek çok araştırmada rapor edilmiştir. In vitro çalışmalar, uçucu yağların antibiyotik ile kombinasyon halinde sinerjistik bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Türkiye’de halk arasında bağırsak parazitlerinin tedavilerinde kullanılan Pelargonium endlicherianum Fenzl. bitkisinin toprak üstü kısımlarından uçucu yağ elde edilmiş ve bu uçucu yağın kimyasal içeriği belirlenmiştir. Sonrasında kimyasal yapısı bilinen bu uçucu yağ menenjit tedavilerinde kullanılan bazı antibiyotikler ile kombine edilmiş in vitro deney modeli içerisinde menenjit patojenlerine karşı antimikrobiyal etkisi ve insan lökosit hücreleri (WBC 264-9C ATCC HB-8902) üzerindeki fagositik fonksiyonları ortaya çıkarılmıştır. Time kill yöntemi ile zamana ve antibiyotik yoğunluğuna bağlı olarak, uçucu yağ ve antibiyotiğin bakterisidal etkisi dinamik olarak ortaya konulmuştur. Uçucu yağın tek başına ve antibiyotik ile kombine kullanıldığında bakteriyel dış membrandaki geçirgenliği U.V spektrofotometre ve morfolojik görüntüsü taramalı elektron mikroskobu ile analiz edilmiştir. Bakteriyel menenjit tedavilerinde antibiyotik kombinasyonları kullanılmaktadır. Bu kombinasyonların kullanılması sadece maliyetin artmasına neden olmaz aynı zamanda uygun kombinasyonlar kullanılmadığında, istenmeyen etkilerin görülmesine ve tedavi süresinin uzamasına neden olmaktadır. Bu proje ile P. endlicherianum türünden elde edilen uçucu yağın bakteriyel menenjit tedavilerinde sıklıkla kullanılan antibiyotikler ile kombine edilerek bakterisidal konsantrasyonunun belirlenerek sinerjistik etkinin tespiti ile antimikrobik etkinin güçlendirilmesi mümkün olabilmiştir. Ayrıca bugün, antibiyotiklere dirençli bakterilerin artışı ilaç dirençli bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonlarda tedavinin başarısızlığına yol açmaktadır. Bu proje ile menenjit tedavilerinde kullanılan mevcut antibiyotiklerin bir fitokimyasal olan uçucu yağ ile kombine kullanımı sonucu antibiyotik etkinliğinin arttığı ve böylece bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesi engellenerek etkin bir tedavi sağlanabileceği gösterilmiştir.