Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ünsal F. Ö., Kumru A., Acar İ. H.(Yürütücü), Arıkan G.
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2021
Tüm dünyada Kovid-19
salgını özellikle çocuklarıyla evlerinde karantina sürecinde olan ebeveynleri
etkilemiş onların sorumluluklarını ve yüklerini artırmıştır. Yalnızca
ebeveynlerin değil bu durum aynı zamanda çocuklarının psikolojik sağlığı için
risk oluşturmaktadır. Bu sebeple, hem Kovid-19 özelinde hem de ailesel ve
çevresel stres kaynaklarının tespit edilmesi ve bu kaynakların çocukların
psikolojik sağlıkları üzerindeki etkinin boylamsal olarak incelenmesi kritik
değer taşımaktadır. Buradan yola çıkarak, bu araştırma Kovid-19 bağlamında
oluşan toplumsal/çevresel stres kaynaklarının ailesel ve bireysel stres
kaynaklarına etkisi ve bunların da hep birlikte çocukların psikolojik
sağlıkları üzerine etkisini boylamsal olarak incelemeyi amaçlamıştır.
Mevcut
çalışmanın ilk aşamasına İstanbul’da ikamet eden 443 anne ve ikinci aşamasına
aynı annelerin 343’ü katılmıştır. Araştırmaya katılan yaşları 30-80 ay arasında
olan çocukların, %49,1’i kız ve
%50,7’si erkektir. Araştırmada anneler, iki ay aralıkla Kovid-19 bağlamında
algıladıkları stres ile birlikte hem kendilerinin hem de çocuklarının
psikolojik sağlıkları hakkındaki ölçekleri cevaplamışlardır. Ölçeklerin uygulanmasında çevrimiçi
Qualtrics (Qualtrics, Provo, UT, 2019)
yazılımı kullanılmıştır. Araştırmada incelenen değişkenler açısından 3 temel
soruya cevap aranmıştır: (1) Kovid-19 salgın sürecinde erken çocukluk döneminde
(3-6 yaş) çocukları olan ebeveynlerin maruz kaldıkları bireysel, ailesel ve
toplumsal/çevresel stres kaynakları nelerdir? (2) Kovid-19 salgın
sürecinde annelerin ve çocukların psikolojik sağlıkları ne durumdadır? (3) Kovid-19 salgın sürecinde erken çocukluk
döneminde (3-6 yaş) çocukları olan ebeveynlerin bireysel, ailesel ve
toplamsal/çevresel stres kaynakları ile çocukların psikolojik sağlığı
arasındaki ilişkiler nasıldır?
Yapılan analizler ışığında
bulgular, annelerin algılıkları Kovid-19 stresleri ile bireysel stresleri ve
çocukların psikojik sağlıkları arasında karşılıklı bir ilişki olduğunu ortaya
koymuştur. Bu çalışmanın
boylamsal analizlerindeki bulgular ise, çocukların olumsuz duygulanım ve dışa yönelim davranışlarındaki azalmada annelerin
eşleri ile uyumlarının artmasının etkili olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, birinci
ölçümde ) elde edilen annelerin (Stres,
Depresyon, Kaygı) ve çocukların psikolojik sağlık durumları (Olumsuz
Duygulanım, İçe Yönelim ve Dışa Yönelim) ve ikinci ölçümde elde edilen anne ve
çocukların psikolojik sağlık durumları ile ilişkili bulunmuştur. Sonuç olarak, bulgular
salgın döneminde çocukların psikolojik sağlıklarını incelemede annelerin
deneyimlediği stres kaynaklarının tespitinin önemini ortaya koymuştur (ne denli
gerekli olduğunu ortaya çıkarmıştır
Anahtar Kelimeler: Kovid-19, Stres, Depresyon, Kaygı,
Psikolojik Sağlık, Dışa Yönelim, İçe Yönelim, Olumsuz Duygulanım