Kampüs Yaşamında Bedensel Engelli Öğrencilerin Karşılaştıkları Güçlükler Sınıf Arkadaşlarının Bu Güçlüklere Karşı Algıları Ve Öneriler


Creative Commons License

Cengizhan S. (Yürütücü), Doğan B., Ural E., Cin F. M., Akar A.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2015 - 2017

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Aralık 2015
  • Bitiş Tarihi: Haziran 2017

Proje Özeti

Araştırmanın temel amacı; kampüs yaşamında engelli öğrencilerin (bedensel, görme, konuşma ve işitme) karşılaştıkları güçlüklerin ve sınıf arkadaşlarının bu güçlüklere karşı görüşlerinin belirlenerek öneriler sunulmasıdır. Alt amaçları ise; Marmara Üniversitesi’nde öğrenim gören engelli öğrencilere ilişkin fiziksel erişilebilirlik sorunları, akran ilişkileri ve eğitim-öğretim faaliyetleri gibi farklı boyutlarda yaşanan güçlüklere ait tespitlerin gerçekleştirilmesi, sınıfında engelli öğrenci bulunan engelsiz öğrencilerin, engelli sınıf arkadaşları ile ilgili görüşlerinin tespit edilmesidir. Ayrıca araştırma sonucunda, engelli öğrencilerin yaşadığı güçlüklerin saptanması ve çözümü için öneriler sunulması da amaçlanmaktadır. Araştırmada, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma model ve karma modellerden olan; eş zamanlı eşit statülü tasarım (Baki ve Gökçek, 2012, s.10) kullanılmıştır. Nicel verilerin toplanmasında ise var olan durumun olduğu gibi ortaya konmasını sağlayan betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2015-16 eğitim-öğretim yılında Marmara Üniversitesinde öğrenim gören engelli ve engelsiz öğrenciler, örneklemini ise bu evrenden tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiş 661 engelsiz, 13 engelli öğrenci oluşturmuştur. Nicel verilerin toplanmasında küme örnekleme, nitel verilerin toplanmasında ise amaçlı benzeşik örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada nicel verilerin toplanmasında engelli öğrencilerin engelsiz sınıf arkadaşlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amacıyla anket kullanılmıştır. Engelli öğrencilere ilişkin nitel verilerin toplanmasında da yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Engelli öğrencilere ilişkin veriler toplanmadan önce Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Etik Kurul izni (EK 3) alınmıştır. Daha sonra araştırmacılar tarafından her bir engelli öğrenciyle görüşme yapılmış ve izinleri doğrultusunda ses kayıtları alınmıştır. Aynı zamanda araştırmacılar tarafından sınıfında engelli öğrenci bulunan engelsiz öğrencilere de anket uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen nitel verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde ise ankette yer alan her bir ifadeye ilişkin yüzde ve frekans değerleri ile yaş ve cinsiyet bağımsız değişkenleri ile anket ifadeleri arasında 0.05 anlamlılık düzeyinde ki-kare testi uygulanmıştır. Engelsiz öğrencilerin sınıflarındaki engelli öğrencilere ilişkin bakış açılarının ve farkındalıklarının belirlenmesi için uygulanan anket sonuçlarında engelsiz öğrencilerin engelli sınıf arkadaşlarına ilişkin görüşlerinin olumlu yönde olduğu, ancak farkındalıklarının düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitel verilerden elde edilen sonuçlarda ise engelli öğrenciler gerçekte arkadaşlıkların sadece sınıf/kampüs içinde kaldığı, dışarıda önemsenmediklerini IV belirtmişlerdir. Elde edilen bir başka sonuç ise akademik açıdan öğrenciler engellerine uygun öğretim materyallerine erişmekte zorluk yaşamakta, sınavlarda ek sürelere ihtiyaç duymakta ya da bir öğretim üyesinin ya da asistanın kendilerine soruları okumaları konusunda yardımcı olmalarını beklemektedir. Özellikle eğitim fakültesindeki görme engelliler aldıkları eğitimi yetersiz bulmaktadırlar ve kendilerinden farklı olan engelsiz öğrencilere nasıl öğretmenlik yapacakları konusunda donanıma sahip olmadıklarını düşünmektedirler. Aynı zamanda öğrencilerin öğretim üyeleri ile ilişkilerinin sınırlı olduğu, çoğu zaman ihtiyaçları konusunda kendilerine yaklaşmakta tereddüt ettiklerini de belirtmişlerdir. Sınıf arkadaşları konusunda oldukça yardımsever olduklarını vurgulasalar da yardımcı olmaktan çekinen kişiler olduğunu görmek mümkündür. Fakat engelli öğrenciler asıl rahatsız eden arkadaşlıklarının “yardım” kavramı ötesine geçememesi ve bu nedenle çok yüzeysel ve kalıcı olmayan ilişkilerin kurulmasıdır. Kampüs içinde ise engelli öğrenciler kendilerini oldukça güvensiz hissetmektedir. Oysaki kampüsler bu öğrencilerin kendilerini rahat ve güvende hissedecekleri kamusal alanlar olmalıyken, yemekhaneye ulaşmakta güçlük çekmeleri ve hatta arabaların kendilerine çarpmaları ve saygısızca davranmaları öğrencilerin en çok yaşadığı güçlükler arasındadır. Binaların içinde ise aynı şekilde odaları bulmakta, bir üst katlara çıkmakta zorlanmaktadır. Tüm bunlar için öğrenciler kendi hayatta kalma stratejilerini geliştirmişlerdir ve kendi yöntemleriyle çözümler üreterek günlük pratiklerini olağan hale getirmeye çalışmışlardır.