Sultan Çiftliğinden Üniversite Yerleşkesine V. Murad Av Köşkü Hamamının Tarihsel Araştırması ve Koruma Önerileri


İnan Ocak Z. (Yürütücü), Kızılyaprak H. N.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - 2023

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Temmuz 2022
  • Bitiş Tarihi: Temmuz 2023

Proje Özeti

İstanbul Anadolu yakasında, 19. yüzyılda birçok sultanın sayfiye amacıyla yaptırdığı ve içerisinde köşk, kasır gibi anıtsal yapıların yer aldığı çiftlikler bulunmaktadır. Özellikle Kadıköy tarafında, her ne kadar günümüz yoğun kentsel dokusunda kaybolmuş olsa da birçok sultan çiftliğinin yaptırıldığı bilinmektedir. Bunlardan biri de Kurbağalıdere tarafında Sultan Abdülaziz’in (1830-1876) yaptırdığı köşklerin bulunduğu çiftliktir. Bu yapılaşmaların devamı olarak; Sultan Abdülaziz’in yeğeni ve sonradan sultan olacak olan veliaht V. Murad’a (1840-1904) çiftlik alanlarını bıraktığı; veliahdın da 1865’te kendisine dere tarafında değil, daha tepelik bir yerde yeni bir çiftlik kurdurduğu bilinmektedir. Kastedilen yer, Fikirtepe olarak geçen, günümüzde Marmara Üniversitesi Göztepe Yerleşkesinin bulunduğu alandır.

Üniversitenin Göztepe Yerleşkesi, tarihsel geçmişinde bir saray çitliğinin üzerinde kurulmuş olması yönüyle büyük bir öneme sahiptir. Her ne kadar bütüncül olarak günümüze gelememiş olsa da yerleşkenin içerisinde yer alan hamam hem çiftlikten kalan bir yapı olarak hem de 19. yüzyıl bir saray hamamı örneği olarak değerlidir. 

Ancak geçmiş dönemde yapılan iyi niyetli buna karşın niteliksiz uygulamalar sebebiyle yapının koruma değeri zarar görmüştür. Buradan çıkışla; “Sultan Çiftliğinden Üniversite Yerleşkesine: V. Murad Av Köşkü Hamamının Tarihsel Araştırması ve Koruma Önerileri” adlı bu araştırma projesi geliştirilmiştir. Projede bahsi geçen hamam odağında, Üniversitemiz yerleşkesi içerisinde yer alan önemli bu kültür varlığının doğru sunulması amaçlanmaktadır. 

Doğru bir restorasyon için doğru bir tarihsel araştırma yapılması gerektiği ilkesiyle, projenin amacı doğrultusunda tarihsel araştırmanın yapılması, güncel durumun tespiti (veri toplama) ve elde edilen verilerle koruma yaklaşımının oluşturulması (analiz ve sentez) ve önerilerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. 

V. Murad Av Köşkü’ne ilişkin akademik çalışmalar yer alsa da koruma alanında boşluk bulunmaktadır. Bu araştırma projesinin hem literatürdeki konuya ilişkin boşluğu doldurma hedefiyle akademisyenlere yönelik hem de Av Köşkü Hamamı özelinde koruma önerileri geliştirilmesine yönelik çıktılar üretilmesi planlanmıştır.