Bingöl Sanayi Sektörü Mevcut Durum Analizi ve Stratejik Vizyonu


Dönmez C. Ç., Eraslan İ. H.(Yürütücü)

Oda/Sendika/Meslek Birliği, 2015 - 2016

  • Proje Türü: Oda/Sendika/Meslek Birliği
  • Başlama Tarihi: Ağustos 2015
  • Bitiş Tarihi: Mayıs 2016

Proje Özeti

Sanayi sektörü ulusal ve bölgesel kalkınmada öncü bir oynamaktadır. Nitekim İkinci Dünya Savaşı sonrasında birçok tanınmış iktisatçı, sanayi sektörünün iktisadi büyüme ve kalkınmada sürükleyici bir rol üstlendiğini öne sürmüş; az gelişmiş ülkelerin hızlı bir şekilde büyümelerinin ve kalkınmalarının sanayileşme ile mümkün olabileceğini iddia etmişlerdir. Örneğin, İngiltere ekonomisinin düşük bir hızla büyümesinin nedenlerini araştıran Kaldor (1966), OECD üyesi on iki ülkenin ekonomilerini karşılaştırarak sanayileşmenin ekonominin lokomotifi olduğu görüşünü savunmuştur. Kaldor’a göre sanayi dışındaki sektörlerdeki istihdamın azaltılması üretim seviyesini düşürmeyecektir. Emek verimliliğinin düşük olduğu bu sektörlerdeki işgücünün sanayi sektörüne aktarılmasıyla sanayi sektöründe de işgücü verimliliğinin artacağını ve bir bütün olarak üretimin artacağını öngörmüştür.

Sanayi sektörlerinin geliştirilmesi ve bu gelişmeye istinaden bölgesel kalkınmanın sağlanması Bingöl ili açısından da önem arz etmektedir. Bu bağlamda kentin çekirdek yeteneklerine (core competence) uygun sanayi sektörlerinin analizlerinin yapılması, bu analizler ışığında kentin kalkınmaya yönelik sanayi stratejilerinin tespit edilmesi kalkınma açısından zorunluluk olarak görülmektedir.

Bu çalışmada, Bingöl ili özelinde yerel sanayi sektörünün rekabetçilik gücü bileşenleri ele alınarak, bunların küreseleko-sistemdeki yeri ve konumunu değerlendirmek üzere Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Michael Porter tarafından (1990) geliştirilen Elmas Modeli kullanılıp bir strateji ortaya konulmaktadır. İl genelinde faaliyet gösteren çeşitli sanayi sektörlerinin rekabetçilik gücünü belirleyen ve farklı boyutlardaki değişkenleri göz önüne alan bu yaklaşım; daha sonra kent ekonomisinin önemli kalkınma dinamiği olarak öngörülen öncü sanayi sektörlerinin rekabetçilik stratejilerinin belirlenmesinde kullanılmıştır.

Yapılan analiz sonuçlarına göre sanayi sektörlerinden (1) gıda işleme (et ve et ürünleri sektörü/ süt ve süt ürünleri sektörü/ arıcılık sektörü) ve (2) tekstil ve hazır giyim sektörlerinin kentin büyük oranda imalat portföyünü teşkil ettikleri, istihdama katkı sağladıkları ve ihracat potansiyellerinin olduğu ortaya çıkarılmıştır. Ancak çalışmadan elde edilen ve yerel politika belirleyicileri açısından aydınlatıcı olması beklenen sonuçlara göre; kentin sanayi sektörleri yapısı, sürdürülebilir bir rekabetçilik durumunu arz etmeyen, sadece kısa vadeli bir rekabet edebilirlik gücüne sahip ve anlık stratejiler ile hareket eden, aynı zamanda her türlü gelişmeden (sosyo-politik, ekonomik vs.) çok çabuk etkilenebilecek bir yapısal durumu ifade etmektedir.

Bu bağlamda başta Sanayi ve Ticaret Odası olmak üzere kentin bilgi üreten kurumları ve uzmanlarının işbirliği, sanayicilere yol göstermesi ve geliştirilmesi öngörülen sektörlerin sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü sağlaması açısından elzemdir. Neticede, sektörel rekabet avantajının elde edilmesi beraberinde ihracatı, yerel gelirin yükselmesini ve bölgesel kalkınmayı intaç edecektir.

Bu durumda, etkin sektörel kümelenme geliştirme (sectoral cluster development) programlarının acil olarak başlatılıp, sektörlerin rekabetçilik gücünün artırılarak ihracat kapasitesinin yükseltilmesi gerekmektedir. Öncelikli olarak bölgenin çekirdek yeteneklerine son derece uygun gıda işleme ve hazır giyim sektörlerinin ivedilikle geliştirme programına alınması öngörülmektedir.