Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yalçınkaya A. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2019
YUGOSLAVYA SAVAŞ SUÇLARI MAHKEMESİ’NİN ARALIK 2017 KARARI:
BİR DEVİR KAPANIRKEN
Alaeddin Yalçınkaya, Marmara Üniversitesi
Özet
21 Aralık 2017 Tarihi İtibariyle Eski Yugoslavya
Savaş Suçları Mahkemesi, görevini tamamlayarak bir devrin sonunun Sembolü
olarak kapanmıştır. Bosna Savaşı ve bu süreçte yaşanan başta soykırım olmak
üzere savaş suçlarını yargılamak üzere BM Güvenlik Konseyi kararıyla ad hoc
(hususi görevle) kurulmuş mahkemedir. Bu anlamda soykırım suçunu yargılama
görevini de üstlenen ilk uluslararası mahkeme niteliğindedir. Bundan bir süre
sonra 1998’de yine BM Güvenlik Konseyi kararıyla Ruanda Savaş Suçları Mahkemesi
kurulmuş olup bu da ad hoc mahkeme olarak Ruanda’da yaşanmış olan Hutsi
soykırımını soruşturmaktadır. Kuruluş itibariyle Ruanda Savaş Suçları Mahkemesi
daha sonra olduğu halde soykırımdan yargılama ve insanlığa karşı işlenen suçun
tanımı açısından ilk özelliği taşımaktadır. Buna göre, insanlığa karşı işlenen
suçun herhangi bir sivil nüfusa karşı yöneltilmiş “yaygın veya sistemik bir
saldırının parçasını oluşturması” unsuru açıkça belirlenmiştir (Özkan, 2014:
487). Daha sonra Roma Statüsü ile kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi, bu ve
benzeri hususi mahkemelere ihtiyacı ortadan kaldırmış, bir bakıma savaş ve
soykırım suçlarının daimi mahkemesi haline gelmiştir.
Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi,
federasyonun dağılma sürecinde özellikle Sırp ve Hırvat komutanların Müslüman
Boşnaklara karşı işledikleri suçları yargılamış ve cezalandırmıştır. Bildiride
mahkemenin kuruluş süreci, çalışma tarzı, kararları ve kararlara yönelik
tepkiler ile genel olarak Uluslararası Hukuk özel olarak ise savaş suçları
açısından içtihatları ve katkıları değerlendirilecektir. Bu bağlamda doğrudan
savaş suçlarını işleyenler cezalandırılırken BM/NATO/AB ülkelerinin bu süreçte
açıkça teşvik/tahrik/ihmallerinin sorgulanmaması, BM Güvenlik Konseyi kararıyla
silahsları toplanan Boşnakların Sırp saldırılarına hazır hale getirilişinin
yargı konusu olmaması, dolayısıyla mahkeme görevini tamamlarken tetikçilere bu
imkanı sağlayan uluslararası aktörlerin de bir bakıma temize çıkarılmış olması
tartışılmaktadır. Soykırımı Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesi’nde,
cezalandırılması gerekenler arasında yer alan “soykırıma destek, teşvik” gibi
cezayı gerektiren unsurların yargılama sürecinde sözkonusu olmaması,
tartışmanın ana eksenini oluşturmaktadır.
I.Dünya Savaşı’nın çıkma sebebinin
Avusturya-Macaristan Veliaht Prensi’nin Saraybosna’da öldürülmesi olduğu
dikkate alındığında, Soğuk Savaş dönemi kapanırken yine Bosna’da yaşanan bu
suçların yargılanması sürecinin Macaristan’da tartışılmasının ayrı bir anlamı
olacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi, BM Güvenlik Konseyi, Savaş Suçları,
Uluslararası Ceza mahkemesi, Srebrenitsa Soykırımı
Former
Yugoslavia War Crimes Tribunal’s December 2017 Decision: Closing a Period
Abstract
As
of 21 December 2017, the Former Yugoslav War Crimes Tribunal closed its mission
and closed down as a symbol of the period. This was an ad hoc court with the
decision of the UN Security Council to prosecute war crimes, mainly the Bosnian
War and genocide. In this sense, it is the first international court to
undertake a criminal charge of genocide. A little later, the Rwandan War Crimes
Tribunal was established, which is investigating the Hutsi genocide in Rwanda
as an ad hoc tribunal. Later, the International Criminal Tribunal, established
by the Rome Statute, abolished the need for such courts and became a permanent
court of justice for war crimes and genocide crimes. The Yugoslav War Crimes
Tribunal has convicted and punished crimes committed by the Serbian and
Croatian commanders against the Muslim Bosniaks during the dissolution of the
federation. The presentation will assess the reaction of the court to its
constitutional process, its working style, its decisions as well as its case
law and its contribution to international law in general and war crimes in
particular. Despite the punishment of genocidal commanders in this context, it
is examined whether the openness of the UN / NATO / EU countries is not
questioned and the Bosnians, whose weapons are collected by the UN Security Council’s
resolution, are ready for Serbian attacks. It is therefore argued that the
international actors who provided this opportunity to the shooters, while
completing the task of the court, have been removed from the appeal. In the
Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, it is the
main axis of the debate that the elements that require punishment such as
"genocide support, encouragement" which are among the punishment
should not be mentioned in the proceedings. In the Convention on the Prevention
and Punishment of Genocide, it is the main axis of the debate that the elements
that require punishment such as "genocide support, encouragement"
which are among the punishment should not be mentioned in the judicial decision.
Considering that the cause of the I. World War is the killing of the
Austrian-Hungarian Prince in Sarajevo, it will have a different meaning in
discussing the process of the prosecution of these crimes in Bosnia in Hungary
when the Cold War era is over.
Key
Words: Yugoslav War Crimes Tribunal, UN Security Council, War Crimes,
International Criminal Court, Srebrenica Genocide