Gündüz O. (Yürütücü), Başpınar U., EKREN N.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2027
Epilepsi tekrarlayan nöbetler ile karakterize kronik
bir hastalıktır. Beyindeki sinir hücrelerinin aşırı ve senkronize deşarjına
bağlı olarak ortaya çıkan epilepsi nöbeti, epilepsi hastalığının ana semptomu
olarak kabul edilmektedir. Epilepsi hastalığının tedavisinde amaç epilepsi
nöbetlerinin en kısa sürede ve hiçbir istenmeyen etki ortaya çıkmaksızın
kontrol altına alınabilmesi ve böylece hastaya iyi bir yaşam kalitesi
sunulabilmesidir. Günümüzde epilepsi tedavisinde kullanılan birçok
antiepileptik ilaç (AEİ) bulunmasına rağmen hastalarda epilepsi nöbetlerinin
kontrolü için farklı etki mekanizmasına sahip AEİ’ lerin kombine edilerek
kullanılması sıklıkla gerekmekte, ancak birçok AEİ advers ya da toksik
etkiler nedeniyle hastalar tarafından tolere edilememekte, morbidite ve
mortalite riski artmaktadır.
Hastaların %30’unda da ilaç tedavisine yanıt alınamamakta ve bu
hastalarda kontrol edilemeyen, dirençli (refrakter) epilepsi olduğu
görülmektedir. Dirençli epilepsi hastalarında cerrahi ile beyindeki epileptik
odağın çıkarılması bir seçenek gibi gözükse de ancak kısıtlı bir hasta
grubunda uygulanabilmektedir. Mikroiğneli yama (MNP) son yıllarda ortaya çıkan yeni
bir ilaç verme yöntemi olarak birçok araştırmacı tarafından yoğun ilgi
görmüştür. Bu yöntem epilepsi ve bazı nörodejeneratif hastalıkların
tedavisinde de uygulanabilir. Projede AEİ
ilaçların doğrudan beyindeki epileptik odağa uygulanmasını sağlayacak
“kontrol edilebilir ilaç salımına sahip bir MNP dağıtım sistemi”
geliştirilecektir. Geliştirilecek hidrojel
tabanlı MNP ile dirençli epilepsilerde etkin bir tedavi sağlamak mümkün
olabilir. Bu yöntem ilaçların terapötik etkisini sistemik yan etkiler
olmaksızın etkin bir şekilde iyileştirecek, aynı zamanda kişiselleştirilmiş
ve hedefe yönelik tedaviler oluşturulmasını sağlayacaktır. Literatür çalışmalarına ve ön sonuçlara dayanarak, projenin
belirli amaçlarına ve ana hedefine ulaşmak için yol haritası tanımlanmıştır.
İlk aşamada, hidrojel oluşturan mikroiğnelerin başlangıç bileşimi ve
geometrisi tanımlanacaktır. Bir sonraki adım, dijital ışık işleme (DLP)
yöntemi ile ilaç yüklü hidrojel tabanlı mikroiğneler oluşturmaktır. Bu 3B
mikroiğneler, bizmut ferrit (BFO) manyetik nanopartikül ve Poli(laktik-ko-glikolik
asit) (PLGA) nanopartikül içine yüklenen ilaçları içerecek
ve elektrik devresi ile kontrol edilebilir bir şekilde kademeli olarak ilaç
salımına izin verecek hidrojel katmanlarından oluşacaktır. Bizmut ferrit
nanopartikülleri hem elektrik hem de manyetik özelliklere sahip olduğundan,
elektrik stimülasyonu ile ilacın salımı kontrol edilebilinecektir. Daha
sonraki adım, elektrik devresinin mikroiğne ile bağlantısını sağlamak ve
biyouyumlulukları ile birlikte fizyo-kimyasal özelliklerini ve ilacın
elektrik alan altında salınma davranışlarını karakterize etmek olacaktır. Son
aşamada ise mikroiğnelerin in vitro
biyouyumluluk testleri gerçekleştirilecek, antiepileptik ilaç molekülleri
yüklenmiş mikroiğnelerin biyofonksiyonelliği in vivo epilepsi hayvan modellerinde
incelenecektir. Sunulan proje ile, ilaç yüklü yeni nesil hidrojel bazlı
mikroiğnelerin elektrik stimülasyonu ile, ilaçları kontrollü salarak
epileptik nöbetleri durdurulması hedefe ulaşmada önemli bir çıktı olacaktır. |