2./8. Asır Hadis Halkalarının İnşası

Topgül M. E. (Yürütücü), Karagözoğlu M. M., Atçıl A., Yılmaz H.

TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2024

Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
Başlama Tarihi: Ekim 2021
Bitiş Tarihi: Ekim 2024

Proje Özeti

“2./8. Asır Hadis Halkalarının İnşası” projesi ülkemizde ilk defa olarak klasik İslami kaynakları dijital beşerî bilimler bağlamında okuma teklifiyle yola çıkmakta ve ortaya koyduğu yöntemle 2./8. asır ilim merkezlerindeki ilmî hareketlilik çerçevesinde hadis halkalarının inşasını yapmayı hedeflemektedir. Sınırları zaman, mekân ve ekol bazında belirlenen ve birbirini tahkim ve yer yer revize eden üç aşamalı bir metotla ilerleyecek olan projede etraflı bir hadis tarihi anlatısı yapmak için gerekli olan alt yapıyı oluşturmak adına klasik kaynaklardaki dağınık bilgiler birer veri hâline getirilecek, derlenip tasnif edilecek ve her bir şehrin özel bağlamının yanı sıra şehirlerin birbirleriyle ilişkileri bağlamında kapsamlı bir analize tabi tutulacaktır. Ortaya konulan halka inşa metodu daha önce sınırlı bir coğrafyanın belli bir zaman diliminde uygulanmış ve oldukça ikna edici sonuçlar vermiştir. Metodun İslami ilimlerin teşekkül ettiği 2./8. asırdaki her bir ilim merkezine de uygulanması hem Ehl-i hadis’in dönemsel olarak farklılaşan tavırlarını görme imkânı verecek hem de bir Ehl-i hadis tasnifi yapmanın yolunu açacaktır. Bu iki çıktının yanı sıra şehirlerin benzeşen veya ayrışan tartışma konuları belirlenecek ve 2./8. asırdaki ivme kazanma ve kaybetme süreçleri tahlil edilecektir. Tüm bu unsurların tikel veriler olarak okunması hadis tarihine dair eserlerde hızlıca ve kapalı olarak sunulan 2./8. asrın kapsayıcı bir tarihini yazmanın önünü açacaktır.

Eşzamanlı olarak pek çok paydaşın görev alacağı proje çerçevesinde haftalık toplantılar düzenlenecek, bursiyerler İstanbul içinde bulunmaları durumunda bizzat, il dışında bulunmaları durumunda ise online platformlar aracılığıyla toplantılara iştirak edeceklerdir. Ortak çalışma kültürünü oluşturacak bu toplantılar her bir şehir hakkındaki muhtelif bilgilerin projenin diğer paydaşlarıyla paylaşılmasını temin edecektir. Erken İslam toplumundaki yolculuk olgusu da pek çok ilim adamının tek bir şehre nispetle anılmasını engellemektedir. Bundan dolayı farklı şehirlere dair verilerin derlenip bir arada müzakere edilmesi şehirler arası irtibatları ortaya koyacaktır.

Proje çıktısı olarak hazırlanacak ve etraflı bir giriş yazısı dışında yedi ana bölümden oluşacak editörlük kitabı, sadece İlahiyat sahasındaki akademik hadis araştırmalarına katkı vermekle kalmayacak, yaygın öğretim açısından da ciddi bir boşluğu dolduracaktır. Ayrıca farklı sosyal bilim sahalarındaki araştırmacılar da projede ortaya konulan yöntemi uygulama imkânına sahip olacaklardır. Yine proje çıktısı olarak hazırlanacak olan ve network görselleştirmeleri, isnâd şemaları, hadis tarihi açısından proje çerçevesinden incelenecek olan şehirlerin önemi ve tarihi hakkında yazılar, haritalar, üç boyutlu mimari şehir çizimleri, önemli muhaddislerin hayatına dair zaman çizelgeleri, rihle güzergahları gibi öğeleri içermesi hedeflenen web sitesi, projede ulaşılan sonuçların daha kolay anlaşılmasını, yaygın akademik çevreye ulaştırılmasını ve işlenen verilere yazılı metinlere sorulması mümkün olmayan araştırma sorularının yöneltilebilmesini temin edecektir.