Akademik Veri Yönetim Sistemi
Demirkıvıran S. (Yürütücü), Göktepe F.
TÜBİTAK Projesi, 3005 - Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı, 2023 - 2025
Dil, tarihsel süreçte iletişim ihtiyaçlarına uyum sağlamak üzere evrilmiştir; ancak bu dönüşüm sonucunda dahi standart dil, bilişsel ve dilsel açıdan dezavantajlı bireyler için erişim engeli oluşturabilmiştir. Uluslararası kuruluşlar bilgiye erişimi temel bir hak olarak görmüş, bu bireylere yönelik yasal düzenlemeler geliştirmiştir. Türkiye’de de erişilebilirlik bağlamında çeşitli mevzuatlar bulunmaktadır, bununla birlikte doğrudan Kolay Dile yönelik bir çalışma ya da düzenleme bulunmamaktadır. Bireylerin bilgiye erişimini artırmak ve topluma eşit şekilde katılımı desteklemek için kolaylaştırıcı bir dil kullanımıyla içeriği anlaşılır kılan ve Avrupa’da özellikle zihinsel, bilişsel ve dilsel farklılıkları olan bireyler için erişilebilirliği artırma amacıyla geliştirilen Kolay Dil, belirli ilkeler ve standartlar çerçevesinde kurumsallaşmış; ancak Türkiye'de bugüne kadar Kolay Dile yönelik uygulamalar veya bilimsel temelli bir yaklaşım geliştirilmemiştir. Bu bağlamda Kolay Dilin Kuramsal Çerçevesi projesi, Türkiye’de Kolay Dil alanında yapılan ilk kapsamlı akademik çalışmadır. Projeyle, Türkçeye özgü bir Kolay Dil modeli tasarlayarak hem kuramsal bir altyapı oluşturmak hem de bu alanın uygulama boyutuna ilişkin rehberlik sağlamak ve böylece akademik ve kamusal alanlarda erişilebilirlik politikalarının temel bileşeni olarak Türkçe Kolay Dilin kurumsallaşmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Projede Avrupa’da, özellikle Almanya’da geliştirilen Kolay Dil uygulamaları ve çalışmaları incelenmiş, buradan hareketle Türkçenin yapısal ve kültürel özelliklerine uygun bir sistematik geliştirilmiştir. Bulgular, Kolay Dilin yalnızca dilsel bir kolaylaştırma değil, aynı zamanda toplumsal katılımı önceleyen çok boyutlu bir iletişim aracı olduğunu göstermiştir. Türkçe Kolay Dil ilkeleri tanımlanmış; daha açık bir ifadeyle sözcük ve metin düzlemindeki dilsel ilkelerin yanı sıra erişilebilir tasarım ölçütleri, dijital formatlara uygunluk ve içerik üretim süreçlerinde profesyonelleşme gereklilikleri ortaya koyulmuştur. Ayrıca ilkelerin geri bildirimler doğrultusunda hedef kitlenin ihtiyaçlarına göre sürekli revize edilebileceği, hatta uygulama alanına ve hedef kitleye özel ilkeler geliştirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Türkçe Kolay Dile ilişkin standartların oluşturulması, disiplinlerarası iş birliklerinin kurulması ve eğitim-uygulama bağlantısının güçlendirilmesi önerilmiştir.