Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özaydın A. N., Çatarmut F. N., Demir F. E., Aydoğdu M. B., Karabacak Ö.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2024
BURSA
İL MERKEZİNDEKİ EKMEK FIRINLARINDA ÇALIŞANLARIN KAS İSKELET SİSTEMİ
RAHATSIZLIKLARI VE RİSK FAKTÖRLERİ
Çatarmut F. N.* Demir F. E. * Aydoğdu M. B.*
Karabacak Ö.** Özaydın A. N.**
* Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 2
Öğrencileri
** Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı
Ana Bilim Dalı
Giriş
ve Amaç: Bu araştırmada, 2024 Ocak-Mayıs tarihlerinde
Bursa'daki ekmek fırını çalışanlarının kas iskelet sistemi (KİS) ve diğer
rahatsızlıklarının prevalansının saptanması ve ilgili risk faktörlerinin
belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç
ve Yöntem: Araştırma, kesitsel bir çalışmadır. Evren, Bursa'da
2023'te faaliyette olan aktif ekmek fırınlarıdır. Örneklem, her biri bir küme
olarak kabul edilen, beş merkez ilçede, tabakalı olarak rastgele seçilmiş 30 fırından oluşmuştur. Etik Kurul
izni (03.11.2023), Fırıncılar Odasından araştırma izni (13.11.2023) alınmıştır.
Katılımcılar bilgilendirilmiş, onamları alınmıştır. Katılımcılardan,
sosyodemografik özellikleri, çalışma ortamı ile koşullarını anlamaya yönelik
soruların yanında, çalışanların KİS yakınmalarını değerlendirmek amacıyla
Cornell Kas İskelet Sistemi Rahatsızlık Ölçeği’ni (CMDQ) içeren anket ile yüz
yüze veri toplanmıştır. Katılımcıların boy, ağırlık, bel çevresi, kan
basınçları uluslararası standartlara göre ölçülmüş, vücut kitle indeksleri
(VKİ) hesaplanmıştır. Fırınlarda, aerosol ölçüm cihazı kullanılarak PM10 boyutundaki toz ölçümleri yapılmıştır. Veriler SPSS kullanılarak
non-parametrik, parametrik testler ile analiz edilmiş, istatistiksel anlamlılık
düzeyi p<0,05 kabul edilmiştir.
Bulgular:
Bursa'nın 5 merkez ilçesinde aktif çalışan 30 (%45,4) fırında, araştırma sürsi içinde çalışmakta olan, 97 kişiden veri
toplanmıştır. Fırınların %10,3'ü matador, %89,6'sı odunludur. Toz ölçümlerinde
medyan 0,056 mg/m3'tür. Katılımcıların ortalama yaşları 44,43 ±
13,55 olup, %69,9'u (n=65) erkektir, %30,1'i (n=28) kadındır. Fırıncılarda en
sık görülen hastalıklar bel fıtığı (%19,4), hipertansiyon (%12,4), anemi
(%8,6), solunum alerjisi (%7,5), diyabet (%7,5) olarak belirlenmiştir. VKİ'ye
göre fırıncıların %72,1'i riskli gruptadır. Ekmek pişirenler, pişirmeyenlere
göre düşük sağ diz CMDQ puanlarına; tezgahta çalışanlar, çalışmayanlara göre
yüksek bel CMDQ puanlarına sahiptir (Mann-Whitney U Testi; p=0,038; p=0,028).
40 yaş altı ve üstü katılımcılarda sağ, sol üst bacak; sağ, sol alt bacak; sağ,
sol ayak CMDQ puanlarında farklılık gözlemlenmiştir (Mann-Whitney U Testi;
p=0,035; p=0,035; p=0,039; p=0,008; p=0,039; p=0,038). Çalışma süresi ile sağ
üst bacak; sağ, sol diz CMDQ puanları ilişkilidir (Kruskal-Wallis Testi;
p=0,04; p=0,02; p=0,08).
Sonuç:
Fırıncılarda KİS yakınmaları yaygındır. Fırıncıların çalışma koşulları
uluslararası iş, işçi sağlığı standartlarına uygun hale getirilmelidir.
Anahtar
Kelimeler: fırın çalışanları, iş sağlığı, kas iskelet sistemi
rahatsızlıkları