ÖZGEÇMİŞ (güncelleme: 01.01.2023) Prof. Dr. Ahmet KANLIDERE Marmara Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü, Göztepe Kampüsü, 34370 Kadıköy, Istanbul ahkanlidere@hotmail.com Uzmanlık Alanı: Genel Türk Tarihi, İdil-Ural ve Türkistan’ın entelektüel tarihi Ahmet Kanlıdere İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeniçağ Tarihi Kürsüsünden (1982) mezun oldu. Boğaziçi Üniversitesinde (1983-84) başladığı yüksek lisans eğitimini Marmara Üniversitesi Tarih Bölümünde tamamladı (1986). “Rusya Türklerinden Musa Carullah (1875-1949)” adlı yüksek lisans tezi (danışmanı: Nadir Devlet) ile mezun oldu. 1988-1996 yılları arasında New York şehrindeki Columbia Üniversitesinin Ortadoğu Dilleri ve Kültürleri Bölümünde Kazan Tatarları arasında yenileşme hareketini ele alan doktora tezini tamamladı (danışmanı: Edward Allworth). 2000 yılında Kazakistan’daki Yesevi Üniversitesinde dersler verdi. 2004-2007 yılları arasında Türkiye’nin Taşkent Büyükelçiliğinde Kültür Müşaviri olarak görev yaptı. Daha sonra Marmara Üniversitesi’ne döndü ve 2009’da Profesör oldu. 2016-18 arasında Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanlığını yürüttü. Hâlen aynı üniversitede Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı Başkanı olarak görevini sürdürmekte, İdil-Ural, Kırım, Türkistan ve Kafkasya’da yaşayan Türk halklarının fikir tarihi alanında çalışmalar yapmaktadır. Ahmet Kanlidere: He is a Turkish historian who is a professor of Turkic studies at Marmara University, Istanbul. He attended Istanbul University, Faculty of Letters from which he graduated in 1982. In 1983, Kanlidere matriculated at the University of Bosphorus, where he studied English language. He entered Marmara University as an assistant in 1985 and completed his MA degree in 1988. His thesis was on the biography of Musa Jarullah Bigiev, an outstanding Tatar philosopher and theologian. In the years between 1988 and 1996, Kanlidere received his MPhil degree and completed his doctoral studies at the Division of Central Asian Studies at Columbia University, New York. He wrote his PhD thesis on the reform movements among the Kazan Tatars. Returning at Marmara University he became associate professor in 1999. He has lectured as a guest professor at Kazakh-Turkish University in Chimkent in 2000. He served as a Cultural Advisor at Turkish Embassy in Tashkent between 2004 and 2007. After returning from Uzbekistan became a professor in 2009. Now he acts as the chair of Common Turkic History at Marmara University. Kanlidere is known for his studies on the cultural history of the Turkic peoples in the Volga-Ural, Crimea and Central Asia, in particular religious reformism and Jadidism. Works: Reform within Islam: The Tajdid and Jadid Movement among the Kazan Tatars (1809-1917) (İstanbul 1997); Reforma v ramkax islama: Tajdid i djadidskoe dvijenie sredi kazanskix tatar (1809-1917 g., (Kazan 2007); Kadimle Cedid Arasında: Musa Cârullah (İstanbul 2005), Muhammed Zâhir Bigiyev ve Türkistan’a Seyahati (İstanbul 2005); Orta Asya Türk Tarihi, A. Kanlıdere (ed.), (Eskişehir 2011); XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.) (Eskişehir 2013); Çağdaş Türk Dünyası, A. Kanlıdere-İ. Kemaloğlu (ed.) (Eskişehir 2014); Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî (1878-1954) (İstanbul 2019); Yusuf Akçura, Damolla Âlimcan el-Barudî (1857-1921): Tercüme-i Hâli, introduction and translation from Tatar by A. Kanlıdere (İstanbul 2019); Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür Tarihi, ed. Ahmet Kanlıdere - İlyas Kemaloğlu (İstanbul 2020); İdil-Ural ve Türkistan’da Fikir Hareketleri: Dinî Islahçılık ve Ceditçilik (İstanbul 2021); Doğu ve Batı Arasında Bir Tatar Mollası: Zâhir Bigi’nin Hayatı, Romanları ve Seyahatnâmesi, ed. A. Kanlıdere, İstanbul 2021); Yusuf Akçura ve Rusya Türklüğü (forthcoming). Araştırma Alanları XVIII. yüzyıldan günümüze Türk dünyasındaki fikir hareketleri (dinî reform, Ceditçilik, eğitim ve basın tarihi, edebiyat tarihi, kadın hareketleri, Sovyet dönemi ve sonrasındaki kültür değişimi), Rusya’dan gelen Türk kökenli aydınların Türk fikir hayatındaki etkileri, muhaceretteki Türkistanlı ve İdil-Urallı aydınların kültür faaliyetleri. Eğitimi Lisans: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yeniçağ Tarihi Kürsüsü. 1982. Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi (Yüksek Lisans). 1984 (tamamlamadı). Yüksek Lisans: Marmara Üniversitesi, Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı. YL tezi: “Rusya Türklerinden Musa Cârullah (1875-1949)”, Danışman: Nadir Devlet, İstanbul, 1988. M. Phil.: ABD'nin Columbia Üniversitesi, Orta Asya Araştırmaları. (Department of Middle East Languages and Cultures, Central Asian Studies, 1993. Doktora: ABD'nin Columbia Üniversitesi, Orta Asya Araştırmaları. (Department of Middle East Languages and Cultures, Central Asian Studies, 1995. “Reform within Islam: ‘Tajdid’ (Renewal) Movement among the Kazan Tatars (1850-1917),” Doktora tezi, Columbia University, Danışman: Edward Allworth, New York, 1995. Çalıştığı Kurumlar: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Araştırmaları Merkezi, sekreter (1981-82). Columbia Üniversitesi Ortadoğu Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Türkçe dersi okutmanı (New York, 1995-96). Ahmet Yesevi Kazak-Türk Üniversitesi Çimkent Şubesi, Türk Tarihi ve İngilizce dersleri, Kazakistan (Ağustos 2000-Haziran 2001). Marmara Üniv. Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Araştırma Görevlisi (1986-96); Öğr. Gör. Dr. (1996-98); Yard. Doç. Dr. (1998-1999); Doç. Dr. (1999-2009). Prof. Dr. (2009-) T.C. Taşkent Büyükelçiliği, Kültür ve Tanıtma Müşaviri (Haziran 2004 - Ağustos 2007). Marmara Üniv. Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Genel Türk Tarihi Anabilim Dalı Başkanı (2009-) Marmara Üniv. Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Başkanı (Temmuz 2016-2018) Bildiği diller: İngilizce, Rusça (okuma-anlama, konuşma), Tatar (okuma-anlama), Kazak (okuma-anlama) ve Özbek (okuma anlama, konuşma) lehçeleri. YAYINLARI Kitaplar Telif Ettiği Eserler: Reform within Islam: The Tajdid and Jadid Movement among the Kazan Tatars (1809-1917), İstanbul: Eren Yayıncılık, 1997. Kadimle Cedid Arasında Musa Cârullah: Hayatı, Eserleri, Fikirleri, İstanbul: Dergah Yayınları, 2005. Reforma v ramkax islama: Tajdid i djadidskoe dvijenie sredi kazanskix tatar (1809-1917 g.), Kazan, 2007. Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî (1878-1954), İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019. İdil-Ural ve Türkistan’da Fikir Hareketleri: Dinî Islahçılık ve Ceditçilik, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2021. Muallim, Muharrir, Müverrih: Yusuf Akçura, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, 2022. Rusya’daki Türk Esirlerinin Kurtarıcısı: Hilâl-i Ahmer Temsilcisi Yusuf Akçura, İstanbul: Kızılay Yayınları, 2023. Муса Джаруллах: Между кадидизмом и джадидизмом. Жизнь-Работы-Мысли. Editörlüğünü Yaptığı Eserler: Orta Asya Türk Tarihi, Ahmet Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2011. XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, Ahmet Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013. Çağdaş Türk Dünyası, Ahmet Kanlıdere-İlyas Kemaloğlu (ed.), Eskişehir, 2014. Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür Tarihi, ed. Ahmet Kanlıdere - İlyas Kemaloğlu, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2020. Türk Dünyası Uzmanlarıyla Söyleşiler, ed. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2022. Yayına hazırladığı eserler: M. Zâhir Bigi: Mâverâünnehr’de Seyahat, haz. A. Kanlıdere, İstanbul: Kitabevi, 2005. Doğu ve Batı Arasında Bir Tatar Mollası: Zâhir Bigi’nin Hayatı, Romanları ve Seyahatnâmesi, haz. A. Kanlıdere, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2021. Yusuf Akçura, Damolla Âlimcan el-Barudî (1857-1921): Tercüme-i Hâli, Tatar Türkçesinden aktaran ve II. Kısmı yazan: İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019. Tercüme ettiği eserler: Marshall G. S. Hodgson, Dünya Tarihinde İslam, çev. Ahmet Kanlıdere, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1997. Marshall G. S. Hodgson, Dünya Tarihini Yeniden Düşünmek, çev. Ahmet Kanlıdere - Ahmet Aydoğan, İstanbul: Vadi Yayınları, 2018. Yayın aşamasında olanlar: Yusuf Akçura ve Rusya Türklüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat. Türk Cumhuriyetleri Tarihi, ed. İlyas Kemaloğlu ile beraber. Makaleler 1986 1) “XVI. Yüzyılda Dulkadırlı Türkmenleri,” Edik (Şubat 1986), s. 24-26. 1997 2) “Kazan Tatarları Arasında Tecdit ve Cedit Hareketi,” Türkiye Günlüğü, sayı 46 (Yaz 1997), s. 89-96. (2. kere yayını için bkz. Türkiye Günlüğü, sayı 73 (2003), s. 181-192. 1999 4) “Islah: Tataristan, Kafkasya ve Orta Asya’da,” TDV İslam Ansiklopedisi, XIX, İstanbul, 1999, s. 163-167. 5) “Kafkasya’daki Müslüman Azınlıklar,” Tarih ve Medeniyet, V/58 (Ocak 1999), s. 42-45. 6) “Rusya Türkleri Arasında Yenileşme Hareketi Hakkındaki Kaynaklara Genel Bir Bakış,” Müteferrika, sayı 15 (Yaz 1999), s. 123-131. 7) “Rusya Türklerinin Osmanlı Fikir Hayatındaki Etkileri: Islah Düşüncesi ve Türkiye’deki Etkileri,” Osmanlı: Düşünce, VII, Ankara, 1999, s. 510-516. 2000 8) “Rusya Müslümanlarının Kongrelerinde Kadın Sorunu (1905-1917),” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 2 (2000), s. 139-148. 2002 9) “Musa Carullah’ın Ailesi ve Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler,” Ölümünün 50. Yıldönümünde Musa Carullah Bigiyev (1875-1949), Ankara, 2002, s. 223-229. 10) “XIX. ve XX. Yüzyıllarda Kazan Tatarları,” Türkler, XVIII, Ankara, 2002, s. 415-426. 11) “Kazan Tatars in the Nineteenth and Twentieth Centuries,” The Turks, VI, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 718-729. 12) “Abdullah Bubî: Is the Period of Ijtihad Over or Not?” introduction and translation by Ahmet Kanlıdere, Charles Kurzman (ed.), Modernist Islam 1840-1940: A Source Book, Chapter 32, Oxford University Press, New York, 2002, s. 232-237. 13) “Rizaeddin b. Fakhreddin: İbn Taymiyya,” introduction and translation by Ahmet Kanlıdere, Charles Kurzman (ed.), Modernist Islam 1840-1940: A Source Book, Chapter 33, Oxford University Press, New York, 2002, s. 238-243. 14) “Musa Jarullah Bigiyef: Why Did the Muslim World Decline While the Civilized World Advanced?” introduction and translation by Ahmet Kanlıdere, Charles Kurzman (ed.), Modernist Islam 1840-1940: A Source Book, Chapter 35, Oxford University Press, New York, 2002, s. s. 254-256. 2003 15) “Cedidcilik ve Dinî Islahçılık,” İsmail Bey Gaspıralı ve Ziya Gökalp Sempozyumları: Bildiriler, Ankara, 2003, s. 92-96. 2004 16) “Sovyet ve Türk Tarih Yazıcılığında Rusya Müslümanlarının Düşünce Tarihi,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: Türk Siyaset Tarihi (Tanzimat Sonrası), II/1 (2004), s. 149-181. 17) “Muhammed Zâhir Bigi (1870-1902): Hayatı, Romanları ve Türkistan Seyahatnâmesi,” Türklük Araştırmaları Dergisi, sayı 15 (Bahar 2004), s. 143-175. 18) “The Special Characteristics of the Muslim Reformism in the Volga-Ural Region,” Proceedings of the International Symposium on Islamic Civilization in Volga-Ural Region, Kazan, 8-11 June 2001, Istanbul, 2004, s. 41-49. 19) “Islahçı ve Ceditçi Tanımlamaları Üzerine Bazı Düşünceler,” İsmail Bey Gaspıralı İçin, Ankara, 2004, s. 255-262. 2005 20) “Dinî Reformculuktan Seküler Reformculuğa: Islahçı ve Ceditçilerin Zihnî Serüvenleri,” XIV. Türk Tarih Kongresi Ankara: 9-13 Eylül 2002: Kongreye Sunulan Bildiriler, II/2, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2005, s. 1339-1344. 21) “Mercânî, Şihâbeddin (1818-1889): Kazanlı Tarihçi ve Islâhâtçı Din Âlimi,” TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, XXIX, İstanbul, 2005, s. 169-172. 22) “Mirza Kâzım Bey (1802-1870),” TDV İslam Ansiklopedisi, XXX, İstanbul, 2005, s. 162-164. 2006 23) “Mûsâ Cârullah (1875-1949): Tatar Âlimi ve Düşünürü,” TDV İslam Ansiklopedisi, XXXI, İstanbul, 2006, s. 214-216. 24) “Özbekistan Türkologları,” Turkologiya Masalalari, sayı 1 (2006), Taşkent, s. 41-49. 2008 25) “Eğitim Merkezli Etkileşim: Osmanlı ve Rusya Türkleri,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: Türk Eğitim Tarihi, VI/12 (2008), s. 287-320. 2009 26) “Rusya’dan Gelen Aydınların Meşrutiyet Dönemi Türk Düşünce Hayatına Katkıları,” 100. Yılında Meşrutiyet: Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu, 22-24 Ekim 2008, İstanbul, 2009, s. 509-525. 27) “Yusuf Akçura ve Kuzey Türkleri,” İstanbul Üniv. Edebiyat Fak. Sosyoloji Dergisi, sayı 18 (2009/1), s. 235-258. 28) “Türkistan’ın Tarihî, Kültürel Gelişimi ve Rus Tesirleri,” Yom: Türk Dünyası Kültür Dergisi, sayı 15 (Yaz 2009), s. 29-45. 2010 29) Cabbar Esanbiyoğlu Derbendî, “Enver Paşa’nın Türkistan’daki Bir Askeri: Esanbiy Ermahmat[ov] (1896-1944),” Haz. Ahmet Kanlıdere, Yom: Türk Dünyası Kültür Dergisi, sayı 21 (Kış 2010), s. 23-38. 30) “The Trends of Thought among the Tatars and Bashkirs: Religious Reformism and Secular Jadidism vs. Qadimizm (1883-1910),” Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, V/9 (2010), s. 48-63. 31) “Rusya Tarihinin Ana Hatları,” Yom: Türk Dünyası Kültür Dergisi, sayı 19-20 (2010), s. 59-87. 2011 32) “Türk Dünyasının Kültür ve Cazibe Merkezi Olarak İstanbul (1908-1914),” Tarih İçinde İstanbul Uluslararası Sempozyumu, 14-17 Aralık 2010: Bildiriler, haz. D. Hut, Z. Kurşun, A. Kavas, İstanbul, 2011, s. 103-138. 33) “Genel Türk Tarihi Kaynakları,” Tarih Metodu, Zekeriya Kurşun (ed.), Eskişehir, 2011, s. 132-154. 34) “Hindistan Timurlu İmparatorluğu,” Orta Asya Türk Tarihi, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2011, s. 137-141. 35) “Ayaz Ishaki’s (1878-1954) Ideas on the Turkish Press,” Proceedings of the Fourth International Symposium on Islamic Civilization in the Volga-Ural Region, Ufa, October 21-22, 2010, İstanbul, 2011, s. 65-85. 36) “Radikal Sosyalizmden Milliyetçiliğe: Kazanlı Ayaz İshakî’nin (1878-1954) Fikrî Serüveni,” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 24 (2011), s. 63-94. 2012 37) “En Eski Tapu Tahrir Defterine Göre XVI. Asrın Başında Dulkadırlı Türkmenleri,” Uluslararası Dulkadir Beyliği Sempozyumu Bildirileri, 29 Nisan-1 Mayıs 2011, Kahramanmaraş, 2012, s. 79-92. 38) “Ayaz İshakî (1878-1954) ve Türkiye’de Türkçülük Fikrinin Evrimi,” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 24 (2012), s. 77-124. 2013 39) “Rusya Türklerinde Fikir Hareketleri,” Orta Asya Türk Tarihi, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, 4. bsk., s. 168-190. 40) “Sovyet Döneminde ve Sonrasında Orta Asya,” Orta Asya Türk Tarihi, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, 4. bsk., s. 192-213. 41) “Türkistan’da Ceditçilik”, XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 193-219. 42) “Türkistan’da Çarlık Yönetimi ve Etkileri”, XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 166-192. 43) “Rusya ve Osmanlı Türklerinin İlişkileri”, XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 86-111. 44) “Rusya Müslümanlarının Siyasi ve Milli Hareketleri”, XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 57-85. 45) “Kazan Tatarlarında Yenileşme”, XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 26-56. 46) “Kuzey Türklerinde Uyanış ve Reform” XIX. Yüzyıl Türk Dünyası, A. Kanlıdere (ed.), Eskişehir, 2013, s. 3-25. 47) “İttihat ve Terakki’nin Gölgede Kalmış Simalarından Doktor İshak Sükûtî (1868-1902),” Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür: Pof. Dr. Nejat Göyünç, Konya, 2013, s. 205-216. 2014 48) “Özbekistan Cumhuriyeti”, Çağdaş Türk Dünyası, Ahmet Kanlıdere – İlyas Kemaloğlu (ed.), Eskişehir, 2014, s. 164-191. 49) “Kırım izlenimleri (Temmuz 2013)”, Крымское историческое обозрение / Crimean Historical Review, no. 1 (2014), Kazan, Bahçesaray, s. 179-191. 50) “Sırât-ı Müstakîm Dergisi ve Buhara’da Uyanış (1909-1911),” VIII. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, İstanbul, 30 Eylül – 4 Ekim 2013, İstanbul, 2014, s. 551-560. 51) “Türk Basınında Türkistanlı Ceditçilerin Kültürel Faaliyetleri (1910-1914),” Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, I/2 Sonbahar 2014), 167-176. 52) Une Samyte - Ahmet Kanlıdere, “Mir İslama Dergisi (1912-1914): Rusya’daki İslam Araştırmalarının İki Yüzü”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, III/29 (2014/2), 441-454. 2015 53) “Osmanlılar ve Rusya Müslümanları Arasındaki Eğitim İlişkileri (1890-1928)”, Volga-Ural Bölgesinde İslam Medeniyeti: Beşinci Uluslararası Sempozyumu Kazan, 14-16 Haziran 2012, İstanbul: IRCICA, 2015, s. 97-109. 54) “Yusuf Akçura’nın Rusya Dönemi,” İdil-Ural Tarihi Sempozyumu (Ankara 10-12 Ekim 2011) Bildiriler, I, Ankara, 2015, s. 165-195. 55) İnci Yelda Şafakçı - Ahmet Kanlıdere, “Kırım Tatar Aydınlarından Hasan Sabri Ayvazov (1878-1938) Hakkındaki Kaynakların Tedkiki,” Крымское историческое обозрение / Crimean Historical Review, no. 2 (2015), Kazan, Bahçesaray, s. 211-222. 2016 56) “İshak Sükûtî (1868-1902)”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ek 1, İstanbul 2016, s. 649-650. 57) “Kırım Tatarlarının Kültürel Kimliklerini Yeniden İnşa Çabaları”, Karadeniz Araştırmaları, sayı 51 (Güz 2016), s. 233-243. 58) Begench Rahmanov - Ahmet Kanlıdere, “Bolşevik Dergisi (1925-1929) ve Sovyet Türkmenistanı’nın Oluşum Yılları”, Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi / Journal of Turkish History Researches, Yıl/Vol. 1, Sayı/No. 1 Güz/Fall 2016, s. 200-246. 59) “Türkiye’de Genel Türk Tarihçiliği ve Zeki Velidi Togan”, Ahmet Şimşek (ed.), Türk Tarihçileri, Ankara 2016, s. 103-125. 2017 60) “Zeki Velidi Togan’ın Fikrî İnkişâfı”, Serkan Acar (ed.), Zeki Velidi Togan; İlmî Hayatı, Eserleri, Siyasi Faaliyetleri, Hatıralar, İstanbul: Akçağ, 2017, s. 23-48. 61) “Türkiye'de Eski Türk Tarihi ve Orta Asya Araştırmaları”, Bozkırdan Batıya Prof. Dr. Hüseyin Salman'a Armağan, Güler Yarcı (ed.), İstanbul: Epsilon Yayınları, 2017, s. 95-112. 62) “Özbekistan Cumhuriyeti”, Bağımsızlıklarının 25. Yılında Türk Cumhuriyetleri (Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Gelişmeler), Abdulvahap Kara-Fahri Solak (ed.), İstanbul: Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayınları, 2017, s. 133-165. 63) “Dünya Tarihçiliği: Marshall Hodgson”, Ahmet Şimşek (ed.), Dünyada Tarihçilik, Ankara: Pegem Akademi, 2017, s. 237-253. 2018 64) “Türkiye’de Modern Orta Asya Tarihçiliği: 1985-2018”, Mehmet Alpargu, Fatih Ünal, Murat Özkan, Mesut Karabulak (ed.), Genel Türk Tarihi Çalıştayı I, İstanbul: Tuzla Belediyesi, 2018, s. 177-197. 65) “Hilafet Merkezinde Pan-İslamist Bir Tatar Dergisi: Teârüf-i Müslimîn (1910-1911)”, Lütfi Sunar (ed.), İslam’ı Uyandırmak: Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler, İstanbul: İlmi Etüdler Derneği (İLEM), 2018, s. 423-456. 66) “Ayaz İshaki’nin Milli Yul Dergisindeki Yazıları”, Gayaz İshakıy hem XX Gasır Başında Tatar Milli Yañarışı, Halıkara Konferantsiya Materialları, 2018 yıl, 6-7 Sentyabr, Kazan Şeheri, Kazan: İYALİ, 2018, s. 17-27. 67) Marshall G. S. Hodgson, Dünya Tarihini Yeniden Düşünmek, çev. Ahmet Kanlıdere - Ahmet Aydoğan, İstanbul, 2018. 2019 68) “Çağdaş Türk Dünyası Tarih Yazıcılığı: Tarihsel Süreç, Eğilimler ve Kavramsal Sorunlar”, Ahmet Şimşek – Mehmet Topal (ed.), Türk Tarihinin ve Tarihçiliğinin Meseleleri: Konuşmalar-Müzakereler, Altıncı Tarihyazımı Çalıştayı Bildirileri, 6-8 Nisan 2018, Eskişehir: Yazıgen Yayıncılık, 2019, s. 79-116. 69) “İshaki, Ayaz”, the Encyclopaedia of Islam, 3rd edition, Leiden: Brill, 2019, s. 60-61. 70) “Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları”, Muhammed Bilal Çelik (ed.), Türk Tarihi ve Kültürü, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2019, s. 211-238. 71) “Kazanlı Din Âlimi ‘Abdunnasîr Kursavî (1776-1812): Hakkında Yazılanlar, Fikrî Gelişimi ve Etkileri”, Tuğba Eray Biber (ed.), Bozkırın Oğlu: Ahmet Taşağıl’a Armağan, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2019, s. 479-492. 72) “Казанский ученый, историк и религиозный реформатор Шихабаддин Марджани (1818–1889) / Shihabaddin Marjani (1818-1889), a Muslim Scholar, Historian and Religious Reformer”, Islamology, Kazan, 9: 1-2 (2019), s. 12-23. 73) “Bigiyev, Mûsâ Cârullah”, Temel İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2019. 2020 74) “Modern Tatar Edebiyatının Öncüsü Kayyum Nâsırî (1825-1902) ve Onun Etrafındaki Muamma”, Türkistan’dan Anadolu’ya Tarihin İzinde: Prof. Dr. Mehmet Alpargu Armağanı, ed. Z. İskefiyeli – M. B. Çelik, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020, s. 297-304. 75) “Türkiye ve Türk Dünyası”, ed. Muhammed Bilal Çelik, Çağdaş Türk Dünyası, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020, s. 341-366. 76) “Giriş: Orta Asya Türk Tarihine Dair Umumi Eserler”, Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür Tarihi, ed. Ahmet Kanlıdere - İlyas Kemaloğlu, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2020, s. 17-39. 77) “İdil-Ural ve Orta Asya’da Kültürel ve Toplumsal Dönüşüm (1800-1991)”, Ötüken’den Kırım’a Türk Dünyası Kültür Tarihi, ed. Ahmet Kanlıdere - İlyas Kemaloğlu, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2020, s. 459-504. 2021 78) “Bağımsızlık ve Sovyet Mirası Arasında Özbekistan (1991-2021)”, Türkiye Günlüğü, sayı 146 (Bahar 2021), s. 35-54. 79) “Buxoro Jadidchiligi Haqida Tarixshunoslik”, Buhara Cumhuriyeti 101 Yaşında: Buhara Halk Şuralar Cumhuriyeti’nin 100 Yıllığı Uluslararası Sempozyumu Yazıları, ed. Timur Kocaoğlu – Jo’liboy Eltazarov, İstanbul: Kutlu Yayınevi (Taşkent: “Mumtoz” nashriyoti), 2021, s. 125-136. 2022 80) “Turkiyada O’rta Osiyo Tadqiqotlarinin Tarixiy Sayri,” Türkbilimde Arayışlar: Timur Kocaoğlu Armağanı, ed. Aleyna Malkoç, İstanbul: Kutlu Yayınevi, 2022, s. 205-228. 81) “Миллятия исламия: политическое и национальное самосознание казанских татар (1904 - 1917),” Туган җир / Родной край, no. 1 (2022), 94-118. Yayın aşamasında olan makaleler: 1) “Türkistan Medreseleri”, Maarif Ansiklopedisi. 2) “Mercanî, Şehabeddin”, Maarif Ansiklopedisi. 3) “The Intellectual Evolution of Kayyum Nasırî”. 4) “Musa Carullah,” Maarif Ansiklopedisi. 5) “Şibanîler”, Prof. Dr. Nadir Devlet Armağanı. 6) “İdil-Ural Bölgesinde Fikir Hareketleri ve Ceditçilik”, Tüsatbitik Türk Bilim Sanaltayı, 16 Ekim 2021. 7) “Türkiye-Özbekistan İlişkileri”, Bağımsızlığın 30. Yılında Türk Cumhuriyetleri Sempozyumu, İstanbul Türk Ocağı, 20-21 Aralık 2021. Doktora Tezleri Tamamlananlar: 1) İbrahim Kalkan, “Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Siyasi Modernleşmenin Kökenleri: Kazak Örneği (1822-1920),” Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2012. yayımlandı. 2) Tülay Köseoğlu, “Sovyetlerin Türkistan’ı Dönüştürme Siyasetine Muhalefet: Yaş Türkistan Dergisi (1929-1939),” Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2014. yayımlandı. Devam edenler: 3) Nurgül Uzunel, “Türkistan’da Rus Basını ve Siyaseti: Türkistan Vilayetinin Geziti (1870-1917)”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 4) İnci Yelda Şafakçı, “Soğuk Savaş Yıllarında Almanya’nın Türk Dünyası Politikası”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 5) Feruza Shokirova, “Şeref Reşidov ve Zamanı”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 6) Hami Demir, “Son Büyük Babürlü Hükümdarı Alemgir Şah (1658-1707)”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 7) Ahmed Jawid Türkoğlu, “Feyzullah Hocayev (1896-1938)”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 8) Ozan Karabulak, “Farklı Dünyalar Arasında Köprü: Gaspıralı’nın Tercüman Gazetesi ve 1905 Devrimi Öncesinde Rusya Türkleri”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 12.4.2021. 9) Kurbanbeg Kutlu, “Vladimir Petroviç Nalivkin ve Türkistan’da Eğitim Meselesi”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 12.4.2021. 10) Zafer Karatay, “Muhaceretteki Kırım Tatar Milli Hareketi ve Emel Mecmuası (1930-1991)”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 13.5.2022. 11) Semanur Oğuz, “Emir Abdülehad ve Zamanı (1885-1910)”, Doktora tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. Yüksek Lisans Tezleri Tamamlananlar: 01) Canan Gülpınar, “Türk Yurdu Dergisine göre Rusya’da Türkçülüğün Doğuşu ve Gelişmesi,” Yüksek Lisan tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Ens. Genel Türk Tarihi, İstanbul, 1998. 02) Kazıbek İslambekov, “Halife Altay’ın Hayatı ve Eserleri,” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Sosyal Bil. Ens. Cumhuriyet Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul, 1999. yayımlandı 03) Ramin Sadıkov, “Azeri Aydınlarından Yusuf Vezir Çemenzeminli (1887-1943),” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2003. 04) Orhan Çinar, “Muhaceretteki Türkistanlıların Gözünden Orta Asya ve Yeni Türkistan Dergisi (1927-1931),” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2010 (yayınlandı). yayımlandı 05) Sadi Çakır, “Şanhay İşbirliği Örgütü ve Küresel Güç Mücadelesine Etkisi,” Yüksek Lisans tezi, T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Harp Akademileri Komutanlığı, Stratejik Araştırmalar Ens. Müdürlüğü, İstanbul, 2010. 06) Meryem Orakçı, “Selam Gazetesine Göre Rodos Türkleri (1926-1936),” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2010. Rodos Müslümanları: Selam Gazetesi 1926-1936 (İstanbul: Kitap Yayınları, 2012). Yayımlandı. 07) Dilek Çoban, “II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Arşiv Belgeleri ve Basınında Türkistan,” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2012. 08) Nurgül Uzunel, “Avrupa Muhaceretindeki Türkistan Basını ve Milli Türkistan Dergisi (1942-1975),” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2012. Yayımlandı. 09) Feyza Şahin, “İdil-Ural’da Kadın Hareketi: Süyümbike Dergisi (1913-1918),” Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2012. 10) İnci Yelda Şafakçı, “Kırım Tatar Aydınlarından Hasan Sabri Ayvazov (1878-1938): Hayatı, Fikirleri ve Eserleri", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2015. 11) Une Samyte, “Bilimsellik ve Misyonerlik Arasında: Rusya’da Mir İslama Dergisi”, (1912-1914), Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2015. 12) Begench Rahmanov, “Türkmenistan Sosyal Hayatının İlk Devresi: Bolşevik Dergisi (1925-1928)", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2015. 13) Ceren Celasun, “Türkistanlı Aydınlardan Abdülvahap İshakoğlu Oktay (1904-1968) : Hayatı ve Eserleri", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. 14) Ozan Karabulak, “Türkiye’de Türkçü Hareket: Atsız Ekolü (1931-1975)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, Kasım 2016. Yayımlandı. 15) Yusuf Akbaba, “Türkiye’de Eski Türk Tarihçiliği”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. Yayımlandı 16) Gülşah İleri, “Musa Cârullah’ın Eserlerinde Rusya Müslümanlarının İlk Siyasi Faaliyetleri:1905-1906 Yazıları”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. 17) Sueda Kapusuz, “Zeki Velidî Togan’ın Rusya’da (Şûrâ, Vakit ve Süyüm Bike’de) Yayınlanan Makaleleri: İnceleme ve Metin", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. 18) Nayoung Jang, “Türkiye'de Muhaceret Basını: Türkistan (1953) ve Türkistan Sesi (1956-57) Dergileri," Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. 19) Halime Türen, “Tatar Aydınlarından Âlimcan İdrisî (1887-1959): Hayatı ve Basında Çıkan Yazıları", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2016. 20) Zafer Karatay, “Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım Tatarlarının Barışçı Mücadelesi (1944 - 2015)", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017. 21) Merve Özbakır, “Yeni Kafkasya’da İdil-Ural, Türkistan ve Türk-Rus Münasebetleri (1923-1927): İnceleme-Metin”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017. 22) Ayşe Bihter Küçükerdem, “Cafer Seydahmet Kırımer’in Emel Mecmuası’ndaki Yazıları (1930-1939)", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017. 23) Feruza Shakirova, “Türkistan Aydınlarından Alihan Töre (1885-1976): Hayatı, Faaliyetleri ve Fikirleri", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2017. 24) Sevgi Barıt, “Türkistanlı Veli Kayum-Han (1904-1993): Hayatı ve Fikirleri", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2018. 25) Ezgi Demirhan, “M.S. 4-7. yy. Batı Kaynaklarında Türkler", Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2018 26) Aysun Bat, “Orenburg’da Çıkan Vakit Gazetesine Göre XX. Yüzyılın Başında Türkistan’da İçtimai ve Fikri Hayat”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2018. 27) Murat Yavan, “Türkistanlı Aydın ve Siyaset Adamı Osman Kocaoğlu’nun Hayatı ve Faaliyetleri (1878-1968)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2019. 28) Jafar Mustafaev, “Ömer Faik Numanzade (1872-1937): Hayatı ve Faaliyetleri”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2019. 29) Kader Aslan, “Arzhan Kurgan Buluntularına Göre Bozkır Kültür Çevresinde Ölü Gömme Geleneği”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, 2019. 30) Hayrünnisa Hacer Bıyıkoğlu, “Sovyetlerin İlk Döneminde Rusya Müslümanlarının Dinî Dergisi: İslam Mecellesi (1924-1928)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 31) Özge Polat, “Kırım Tatar Aydınlarından Dr. M. Edige Kırımal (1911-1980): Hayatı ve Fikirleri”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 32) Merve Gök, “Orenburg’da Çıkan Şûrâ Dergisinde (1908-1917) Türkistan”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. Devam Eden Yüksek Lisans Tezleri 33) Büşra Ünalan, “Kazanlı Aydınlardan Ziynetullah Nevşirvan: Fikirleri ve Eserleri”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 34) Can Karamanoğlu, “Tatar Aydınlarından Lebib Karan (1887-1964): Hayatı, Faaliyetleri ve Fikirleri”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 35) Mert Kılıç, “SSCB’de Sosyalist Bir Kırım Tatar Dergisi: İleri (1926-1930)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 17.11.2022. 36) Elif Esra Akbaş, “Celaleddin Korkmazov (1874-1937): Kumuk Aydını ve Siyaset Adamı”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 37) Merve Genco, “Tarihçi Yönüyle Abdülkadir İnan (1889-1976)”, Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniv. Türkiyat Araş. Ens. Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, İstanbul. 38) Nejat Olguntürk, “Burhan Şeref”, 39) Ali Yazıcı, “Mekteb Dergisi (Kazan, 1913-1914)” 13