Sözleşmeden doğan geçit hakkı

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Özel Hukuk Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GEDİZ KOCABAŞ

Danışman: SERAP HELVACI

Özet:

Sözleşmeden doğan geçit hakkı, yüklü taşınmaz malikinin iradesine dayalı bir mülkiyet kısıtlaması olarak, yüklü taşınmaz üzerinde belirlenmiş veya kullanıma göre belirlenecek bir güzergâhı, geçit yolu olarak kullanma yetkisi sağlayan irtifak hakkıdır. Taşınmazlar üzerinde kurulacak tüm ayni haklar gibi geçit hakkı da, kural olarak, tescil ile varlık kazanır. Hakkın kurulmasıyla birlikte bir taraftan sözleşmeden doğan borç ilişkisi diğer taraftan da kanuni borç ilişkisi olarak adlandırılan ikili bir hukuki rejim ortaya çıkar. Kanuni borç ilişkisi çoğunlukla emredici karaktere sahip olmayan düzenlemelerden oluştuğundan, temel hukuki ilişki olarak adlandırılan irtifak sözleşmesi geçit hakkı sahibi ile yüklü taşınmaz maliki arasındaki ilişkinin de temel kaynağını oluşturur. Geçit hakkının kanuni tipinin izin verdiği ölçüde taraflar arasındaki ilişkinin irtifak sözleşmesi ile şekillendirilmesi mümkündür. Geçit yoluna yönelik saldırılar bakımından, geçit hakkı sahibinin, ayni hakka dayalı koruma sistemi yanında zilyetliğe dayalı koruma sisteminden de yararlanması mümkündür. Bunların yanında yüklü taşınmaz maliki tarafından gerçekleştirilen saldırılar karşısında sözleşmeye dayalı taleplere de başvurulabilir. Ayni hakların kurulmasında geçerli olan zorunlu tescil kuralıyla aynı doğrultuda ayni hakların sona ermesi de terkin yoluyla gerçekleşir. Geçit hakkı da, bu genel kural doğrultusunda, terkin ile birlikte son bulur. Ancak, hemen hemen her kuralın uygulamasında olduğu gibi terkin kuralının da istisnaları bulunur. Diğer bir söyleyişle, geçit hakkının sona ermesi terkine bağlı olmakla birlikte bazı durumlarda terkin dışında hakkın sona ermesi de mümkündür. Bu son olasılıkta, geçit hakkı sicil dışında maddi olarak sona erdiğinden yapılacak terkin açıklayıcı olur. ABSTRACT Die Wegrechte sind die eingeräumten Rechte des belasteten Eigentümers an einer anderen Person, sein Grundstück als Übergangsweg zu benutzten. Wegrechte werden zu zwei Arten errichtet. Sie entsteht entweder in einer Grunddienstbarkeit, oder in einer Personaldiensbarkeit. In der Regel, werden auch alle dinglichen Rechte, auch wie alle Wegrechte dem absoluten Eintragungsprinzip verpflichtet. Sobald das Wegrecht als Dienstbarkeit im Grundbuch eingetragen wird, wird ein doppelstes Rechtsverhältniss geboren, das eine als gesetzliches Schuldverhältnis und das andere als vertragliches Schuldverhältnis. In der Regel, ist das gesetzliche Schuldverhaeltnis nicht imparativ. Beide Parteinen können ihr gesteztliches Schuldverhältnis, durch einen Dienstbarkeitsvertrag abdingbar machen. Der Umfang und Inhalt der Wegrechte, können unter bestimmter Voraussetztungen (Typengebundenheit und Typenfixirung), zwischen beider Parteien geregelt werden. Sollte eine dritte Person das Wegrecht verletzten, kann der Dienstbarkeitberechtigte die Auswahl des Schutzes vom Rechtssschutz und oder vom Besitztschutz auswaehlen. Sollte der belastete Gründstücksteigentümer das Wegrecht verletzten, wird auch unter oben gennannten Verhaltnissen (Besitzschutz u. Rechtsschutz) auch die vertragliche Diensleistung in Anspruch genommen. Der Untergang des Wegrecht’s, entsteht mit der Löschung des Grundbucheintrages. Die Löschung ist entweder deklatorisch oder konstiutiv.