Klasik dönem Osmanlı camilerinde ergonomi (Rüstem Paşa Camii örneği)

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HATİCE ÇETİNKAYA

Danışman: Aziz Doğanay

Özet:

Anahtar Kelimeler : Klasik Osmanlı Mimarisi, Cami Ergonomisi, Ergonomi, Antropometri, Rüstem Paşa Camii KLASİK DÖNEM OSMANLI CAMİLERİNDE ERGONOMİ (RÜSTEM PAŞA CAMİİ ÖRNEĞİ) Osmanlı mimarisinde daima işlevsel ve kullanışlı olanın tercih edildiği söylenir. Fakat bu konuda ortaya konmuş detaylı bir araştırma bulunmamaktadır. “Klasik Dönem Osmanlı Camilerinde Ergonomi (Rüstem Paşa Camii Örneği)” çalışması ergonomi, antropometri ve mimarlık kavramları ekseninde, bir Mimar Sinan yapısı olan Rüstem Paşa Camii örneği üzerinden Klasik dönem cami mimarisinde kullanıcı gereksinimlerinin ne ölçüde gildiği anlamak amacıyla gerçekleştirildi. Klasik dönem Osmanlı camilerinde iç mimari, fiziksel uygunluk, aydınlatma, havalandırma, akustik-gürültü, psikoloji-süslemeye yönelik uygulamalara yer verildi. Rüstem Paşa Camii Örneğinde ergonomi açısından antropometrik değerlendirme, fiziksel uygunluk konularına yoğunlaşıldı. Rüstem Paşa Camii’nin merdivenleri, son cemaat mahalli, harem kapıları, pencereleri, mihrabı, minberi, kürsüsü, dolapları ve aydınlatma unsuru olan suni tenviratı fiziksel uygunluk, ergonomi açısından değerlendi ve alınan ölçüler 16. yy. Osmanlı inşa tekniklerinde kullanılan uzunluk ölçü birimlerine göre ifade edildi. Havalandırma, akustik-gürültü, psikoloji-süsleme konularında da bazı açıklamalarda bulunuldu. Sonuç olarak incelenen eser günümüz ergonomisi ile birçok noktada örtüşen, inşa edildiği yıllar Osmanlı Müslüman kültürünü yansıtan, cami fonksiyon ve ritüellerinin icrasına müsait bir ergonominin varlığından söz edilebilir. Keywords : Classic Ottoman Architecture, Mosque Ergonomic, Ergonomic, Anthropometry, Rüstem Paşa Mosque ABSTRACT ERGONOMIC IN OTTOMAN MOSQUES IN CLASSIC TERM (SAMPLE OF RÜSTEM PASHA MOSQUE) Says that always preferred the functional and practical in ottoman architecure. But there is no a detailed research about this subject. "Ergonomic in Ottoman Mosque in Classic Term (Sample of Rüsdem Paşa Mosque)" study was performed for understand the how user requirements are supervise in the mosque architecuture in classic term with sample of Rüsdem Paşa Mosque that a structure of Mimar Sinan, within the framework of ergonomics, anthropometry, and architectural concepts. Applications oriented to the interior design, physical fitness, lighting, ventilation, acoustic-noise, psychology-adornments was included in the Ottoman Mosques in Classic Term. Focused on the anthropometric assessment, physical fitness issues in terms of ergonomics in the Sample of Rüsdem Paşa Mosque. Rüsdem Paşa Mosque's the stairs, past the local community, the harem doors, windows, the altar, pulpit, lectern, cabinets and artificial illumination that lighting element was assessed in terms of ergonomic and physical fitness and taken dimensions was expressed according to measure length unit that used in 16. century Ottoman construction techniques. Some explanations were given in the subject of air-conditioning, acoustic-noise, psychology and decorating. As a result, eximaned work of art which is overlap at many points with the ergonomics of today's, years of built reflects the culture of Ottoman Muslim, can say that there may be a suitable ergonomic for mosque function and execution of the rituals.