Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Yaşlıların İlaç Kullanımı Konusundaki Bilgi ve Davranışları.

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Gülsüm Hatice Yüksel

Danışman: Ayşe Nilüfer Özaydın

Özet:

Amaç:Dünya’da ve Türkiye’de beklenen yaşam sürelerinin uzamasıyla yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı artmıştır. Yaşlılarda kronik hastalık sıklığının artmasının sonucu olan çoklu ilaç kullanımı önemli bir sorundur. Araştırmanın amacı yaşlılarda kronik hastalıkların çoklu ilaç kullanımıyla ilişkisi ve buna bağlı olarak yaşlıların ilaç kullanma konusundaki bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem:Araştırmanın tipi kesitseldir. İstanbul, Pendik’te bir Aile Sağlığı Merkezi’ne kayıtlı 65 yaş ve üstü, random seçilmiş, 204 kişiden yüzyüze görüşerek veri toplanmıştır. SPSS 11.0 programıyla analiz edilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler, kesikli veriler için sayı ve yüzde olarak hesaplanmış, istatistiksel karşılaştırmalarda Pearson’un Ki-kare testi ve Mann Whitney U testi kullanılmış, p<0,05 düzeyi anlamlı kabul edilmiştir.

Bulgular:Araştırmaya katılanların %62,7’si kadın; %37,2’si erkekti. Kadınların yaşlarının medyanı 72,00 (min:65, max:90); erkeklerin ise 73,00 yıldı (min:65, max:84). Katılımcıların %50’sinin 3+ tanı konulmuş kronik hastalığı bulunurken, %38’i günde 4-6 doz ilaç almaktaydı.

Katılımcıların %79,9’u kullandığı ilaçların ismini, %62’si yan etkilerini, %68’i ilaç etkileşimlerini bilmediğini, %68’i ilaçlar hakkında verilen bilgileri yeterli bulduğunu, %67’si ilaç prospektusunu okuduğunu, %28’i ise ilaçlara yönelik verilen bilgileri uygulamadığını söylüyordu.

Araştırmaya katılanların %49,5’i ilaçlarını düzenli kullandığını söylerken, iyileştiğini düşündüğünde ilacını bırakma oranı %32,7’ydi. Reçetesiz ilaç kullanımı oranı %75,5 olup, bunların %76,6’sı daha önce benzer şikayeti için verilen ilacı almaktaydı. Reçetesiz en sık kullanılan ilaç grubu ağrı kesicilerdi (%66,7).

Sonuçlar:

Yaşlılar birden fazla kronik hastalıkla yaşaması ve çoklu ilaç kullanımı nedeniyle akılcı ilaç kullanımına önem verilmesi gereken bir popülasyondur. Reçetesiz ilaç kullanımını önlemeye yönelik düzenlemeler yapılması büyük önem arz etmektedir. Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımını en aza indirme konusunda yaşlıların ve yakınlarının eğitilmesi gereklidir.