Tanzimat ve Servet-i Fünun romanında musiki teması


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2003

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşe Melda Üner

Danışman: SEMA UĞURCAN

Özet:

Bu çalışmada, Tanzimat ve Servet-i Fünun yazarlarının romanlarında geçen musiki temasının ayrıntılı bir şekilde incelenmesi, romanların konularıyla bu romanlarda bahsi geçen musiki parçaları arasındaki bağlantının ve roman karakterlerinin musikiyle ilgilenme sebeplerinin tespit ve tahlil edilmesi amaçlanmıştır. Ele aldığımız romanlardan musiki konusuna geniş olarak yer verenler ayrıntılı leri çıkartılmak ve musikiyle ilgili kısımları romanlardaki sıralarıyla bu lerin içine yerleştirilmek suretiyle incelenmiştir. Musiki bahsinin sınırlı bir şekilde ele alındığı romanlarda ise romanların konuları ve anlam bağlantısı açısından gerekli görülmüşse kısa leri verildikten sonra musikiyle ilgili hususların romanlardaki sıralarıyla tespit ve tahlili yapılmıştır. Tezimiz iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Tanzimat, ikinci bölümde ise Servet-i Fünun dönemi yazarlarının musiki konusuna yer verdikleri romanları ele alınmaktadır. Eğitimlerini çoğunlukla özel hocalardan almış olan, dolayısıyla ortak bir formasyona sahip bulunmayan Tanzimat romancılarının musiki, özellikle de klâsik batı musikisi hakkındaki fikirleri genellikle sağlam bilgi temellerine dayalı değildir. Tanzimat romancıları musikiye daha çok roman karakterlerinin kültür düzeylerini gösterebilmek amacıyla yer vermişlerdir. Klâsik batı musikisi, batılılaşmanın önemli bir parçası olarak kabul edildiği için Tanzimat romanlarında yer alır. Hem doğu hem de batı musikisinin bir arada kullanıldığı romanlarda yukarıda söylediklerimize ek olarak iki medeniyetin de kültür unsurlarına değinilmeye çalışıldığı görülmektedir. Tanzimat yazarlarının aksine batılı tarzda eğitim veren okullarda çok iyi bir tahsil alarak yetişen Servet-i Fünuncular aldıkları ortak formasyon sayesinde musikiye daha farklı yaklaşmışlardır. Onlar eserlerinde musikiye son derece bilinçli ve sanatkârane bir şekilde yer vermişlerdir. Bu çalışmada doğu ve batı musikisinin Türk toplumundaki batılılaşma çabasıyla da alâkalı olarak Tanzimat ve Servet-i Fünun romanına yansımalarının bütün yönleriyle tespit ve tahliline çalışılmıştır. This thesis is a study of music as portrayed in the novels of the Tanzimat and Servet-i Fünun periods. It analyses both the relationship between references to music and the themes of the novels, and the reasons why characters in the novels are interested in music. The thesis begins by identifying the subjects of each of the novels and then examines seperately those in which musical references are extensive and significant, and those in which such references are few and limited. This thesis is made up of two main parts: The first part deals with the discussion of musical subjects in the novels of the Tanzimat era and the second part concentrates on the novels of the Servet-i Fünun period. The Tanzimat novelists were mostly educated by private teachers and therefore did not share in a common educational tradition. Their musical knowledge, especially that of Western tradition was not based on strong foundations. The Tanzimat novelists often used music in their work to illustrate the social and cultural status of their characters; classical Western music appears in Tanzimat novels in order to demonstrate the acceptance of Westernisation in Turkish society. The presence of both Eastern and Western music expresses the new elevated tone of a culture combining two civilizations. Unlike the Tanzimat novelists, the Servet-i Fünun novelists were exposed to a higher degree of Western culture than their predecessors and this is reflected in their treatment of music. In the Servet-i Fünun novel, music was valued as a supreme form of art to be appreciated in and of itself rather than as merely a reflection of the prevalent social and cultural mores as was often the case in the Tanzimat period. This study seeks to understand the role of Eastern and Western music in the Tanzimat and Servet-i Fünun novels as a reflection of the modernization process in Turkish society.