Avrupa Birliği’nde yerel özerklik yaklaşımı ve Türkiye’nin uyum sorunu


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2002

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Rukiye Kul

Danışman: NALAN GÜREL

Özet:

Yüzyılın sonu itibariyle, merkezi devletin küçülmesi ve yerel güçlerin ön plana çıkması çabaları ağırlık kazanmıştır. Ulus devlet, yetki ve görevlerinden vazgeçmeye, yerel kamu hizmeti gören örgütler üzerinde denetim yetkisini azaltmaya eğilim göstermiştir. Bu nedenle, günümüz çoğulcu ve demokratik devlet sisteminin bir gereği de, bütün yetkileri üzerinde toplayan bir devlet yerine, güçlü, hizmette halka yakın ve özerk olan bir yerel idarenin olmasıdır. Demokratik ülke olmayı bir vasfı olarak kabul eden Türkiye'nin yerel yönetim örgütlerinin, sahip olması gereken özelliklerden başlıcası özerklik ilkesidir. Bu tez çalışması, yerel yönetimlerde yerel özerklik kavramının Avrupa Birliği bağlamında irdelenmesine yönelik bir çalışmadır. Birinci bölümde, yerel özerklik kavramı tüm yönleriyle incelenmiştir. Bu bölümde öncelikle yerel yönetim, yerinden yönetim ve yerel özerklik kavramlarının tanımı ve kapsamı ile yerel özerkliğin önemi ve gereklilik nedenleri işlenmiştir. Yerel özerklik hedef ve ilkeleri de incelememizde yer almıştır. Bu ilkeler ise le, şeffaflık, objektif davranış, sosyal adalet, halk katılımı gibi ilkelerdir. Ayrıca yerel özerklik-idari vesayet ilişkisi, yerel özerklik-egemenlik, bağımsızlık, yetki genişliği kavramları arasındaki ilişkilerin yanısıra Türk Anayasalarında yerel özerklik yaklaşımı irdelenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise, Avrupa Birliği konusu değişik yönleriyle incelenmiştir. Avrupa Birliği'nin kuruluşu, organları ve hukuku ile bu hukukun yerel yönetimler üzerindeki etkilerini incelemek, Avrupa Birliği'nin yerel özerklik yaklaşımını anlamada ışık tutacaktır. Avrupa Birliği'ne üye ülkelerde özerklik uygulamalarının neler olduğu da, örnekleme metoduyla ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Avrupa Birliği'nin yerel özerklik konusundaki mevzuat çalışmaları, konferans ve antlaşmaları araştırma konusudur. Yerel özerklik konusunda önemli bir metin olan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı başlıca inceleme konusudur. Dördüncü bölümde, Türkiye'nin Avrupa Birliğine uyum sorunu incelenmiştir. İnceleme, kronolojik ve kurumsal olarak iki açıdan yapılmıştır. Yine uyum sürecinde, Avrupa yerel özerklik yaklaşımı ile çatışan ve uyuşan noktalar incelenmiştir.. Sonuç bölümünde bir önceki bölüm bilgilerinin değerlendirilmesi sonucunda, konu ile ilgili çalışmadan çıkan sonuçlar ve öneriler yer almıştır. ABSTRACT It is seen that, there have been effective efforts both to minimize the size of central state mechanisms and to make the local powers stronger towards the end of the century. The nation-state tended to give some of its authorities and tasks to the local administrative structures and minimize the tutelage over them. Therefore, as a necessity of today's pluralist and democratic state system, there must be autonomous local authorities which are powerfull and closer to the local people in regard to the services instead of a centralist state which has all the powers related to service supply. In the local govenmental structure of Turkey which tries to be a democratic state, "autonomy" is the most important characteristics that local authorities should have. This thesis work tries to examine the the concept of "local autonomy" in context of European Union. In the first part of the work, the concept of local autonomy is studied comprehensively. In this chapter, after the concepts of local authority, decentralisation and local autonomy were defined, the importance of and the reasons for local autonomy have been discussed. The relations among the concepts of local autonomy, administrative tutelage, sovereignity, independence and deconcentration are also studied. In the second part, the European Union is studied in several dimensions. Its emergence, basic organs and structure of law are also studied to understand the matter better. The autonomy practices in the member states are gathered by means of sampling method. The structure of current law related with local autonomy in European Union and the related treaties are studied in the third chapter. The European Chart of Local Autonomy which is one of the most important texts on local autonomy is the main subject of the study. The integration and adjustment problem of Turkey to the European Union are examined in the fourth chapter. The examination were made both chronologically and institutionally. The points which are suitable or contradictory to The European Local Autonomy Approach in the process of integration are also examined. In the final chapter, the basic results reached in this work are explained and some suggestions are made.