Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Şahin Tümüklü
Danışman: MURAT KORALTÜRK
Özet:ANAHTAR KELİMELER Linyit, kömür kalorisi, linyit işletme yöntemleri, Türkiye ve dünyada linyitin kullanımı ve gelişimi, Etibank, Garp Linyit İşletmeleri’nin(GLİ) oluşumu, GLİ’ de idari örgütlenme, GLİ’ de üretim yapısı, GLİ’ de maliyet-sermaye yapısı, GLİ’ de emek-gücü yapısı, Mükellefiyet(işçiliği), Mahkûm işçilik, Asker işçilik, İşçilerin sosyal yapılanması ve örgütlenmesi, GLİ’ de iş kazarlı, GLİ’nin Türkiye madenciliğindeki yeri Linyit bir maden kömürüdür. Türkiye’nin jeolojik oluşum ile eş zamanlı bir maden kömürü olarak Anadolu topraklarında çok yaygın bulunmaktadır. Türkiye tarihinde ilk önce Osmanlı Devleti zamanında linyit işletmeciliği başladı. Buna rağmen 1940 yılına kadar ciddi bir ilerleme sağlanamadı. Etibank’ın devletin desteği ve zorlamsıyla linyit işine girmiş, böylelikle de Türkiye Cumhuriyetinde linyit madeni önem kazanmaya başladı. Etibank’a bağlı Garp Linyit İşletmeleri(GLİ) kuruldu. 5–10 yıl gibi bir sürede sorunları en aza indirerek önemli bir üretim artışı sağlamıştır. Etibank devrinde işçi sorununu çözmek için kanunların Etibank’a sağladığı kolaylık ve avantajlarla çeşitli çalıştırma biçimleri denemiştir. İlk önce mükellefiyet uygulaması, arkasından mahkûm işçilik ve asker işçilik uygulamalarıyla işçi sorununu çözmeye çalışmıştır. Bu zor çalıştırma yöntemleri maliyet arttırıcı bir rol oynadığından ilk 15 yıl işletme zarar etmiştir. 1957 yılında GLİ Türkiye Kömür İşletmeleri kurumuna devredilmiştir. 2009 yılında da hala aynı kurumun bünyesinde faaliyetlerini devam ettirmektedir. GLİ, sağladığı iş olanaklarının yanında hem termik santrallere hem de sanayi ve ev yakacağı için linyit sağlaması noktasında Türkiye ekonomisine katkı sağlar. Buna karşın açık işletme yöntemleriyle bitki örtüsü ve hayvan varlığına verdiği zararlar ile termik santralden çıkan zehirli gaz ve dumanlarda çevre için önemli bir sorun olarak GLİ’nin önünde durmaktadır. KEY WORDS Lignite,coal colony,lignite enterprise methods,the use and the development of linite both in turkey and in the world,Etibank,the formation of Garp Lignite enterprises, the management department of GLİ, the labor conformation at GLİ, controbition,sentenced labour,military labour,fordes labour, the organized movement of workers and their social formation,the accidents at GLİ, GLİ’s position at Turkey mining SUMMARY Lignite is a kindof mine coal.Its formation comes to the time when Turkey has been geologically formed simultaneously. Lignite exists widely in Anatolia as a mine coal.For the first time in Turkey,lignite business began running during the Ottoman period.Despite of this,there couldn’t be achieved a succesful progress until 1940. By the state’s support and urge, Etibank attempted lignite business. That was the time when lignite firstly began to gain importance. Garp Lignite Enterprise was established. They solved most of the problems and achieved a great deal of production.During this process of production,they tried to solve the problem of worker finding firstly by contribution which was the help of the government and the laws and by the sentenced or army workers. These kinds of methods caused the increase of cost. Conseguently, they had a great deal of loss fort he irst 15 years. GLİ was transferred to Turkey Coal Enterprise insitution in 1957.they have stil been functioning under the same institution. GLİ provides a great amount of job opportunity.besides, it provides lignite both for thermal power plants and for industry in addition to individuals. As a conseguence,it brings a very important economic gain.On the contrary,because of its open enterprising methods it gives a great deal of harm to plants and environment caused by the toxic gas and smoke released from thermal power plants.