Öğretmenlerin demokrasi, vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi.


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2007

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TAMER KURT

Danışman: AYŞEN BAKİOĞLU

Özet:

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin demokrasi, vatandaşlık ve vatanseverlikle ilgili görüşlerinin niteliksel olarak incelenmesidir. Araştırmanın kaynak verileri, yüzyüze görüşme yöntemiyle ve yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Görüşme formu geliştirilirken uzman görüşleri alınmış, pilot uygulamalar yapılmış ve tekrar alınan profesyonel görüşlerle görüşme formuna son şekli verilmiştir. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenlerin tamamı İstanbul ili Tuzla ilçesinde görev yapmaktadır. Çalışma grubu, 22’si kadın, 23’ü erkek toplam 45 öğretmenden oluşmaktadır. Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde elde edilen veriler incelendiğinde, demokrasinin etkin bir şekilde işletilebilmesi için ihtiyaç duyulan vatandaşlık türlerini tanımlayan Westheimer ve Kahne’nin (2004) ulaştığı bulgulara benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Öğretmenler aktif katılımın gerekliliğini savunmuşlardır. Westheimer ve Kahne’nin tanımlamış olduğu vatandaşlık türleri olan, şahsi sorumluluğa sahip vatandaş, katılımcı vatandaş, adalet merkezci vatandaş türlerine benzer bulgulara ulaşılmıştır. Ancak, öğretmen görüşlerinin tam karşılığı olan bir başka vatandaşlık türünü tanımlama ihtiyacı duyulmuştur: Bilinçli - aktif vatandaş. Bilinçli- aktif vatandaşlık, bu üç vatandaşlık tipinin bir karışımı niteliğinde ancak, fedakâr, yerel ve küresel bilince sahip, aktif vatansever ve demokratik bir anlayışı temsil eder. Bilinçli aktif vatandaşların toplumsal ve kişisel bilinci kazanabilmeleri, araştıran ve sorgulayan bir anlayışla eğitilmelerine bağlıdır. Öğretmen görüşlerine göre vatanseverlik eğitimi verilmelidir. Bu eğitimin tek bir ders ya da müfredata yayılmış olarak verilmesinden ziyade niteliği üzerine yoğunlaşılmıştır. Vatanseverlik anlayışının gelişiminde okul, çevre ve ailenin birlikte hareket etmelerinin gerekliliği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Demokrasi, Vatandaşlık, Vatanseverlik, Eğitim Politikası, Vatandaşlık Eğitimi, Vatanseverlik Eğitimi, Bilinçli Aktif Vatandaşlık. ABSTRACT The purpose of this research was to study the opinions of teachers about democracy, citizenship and patriotism using qualitative method. The data sources of this research were obtained by face-to-face interview method and semi-constructed questionnaire. During the development of the interview form, expert opinions were collected, pilot study was administered and the interview form was finally shaped with those collected professional opinions. All of the teachers in our workgroup were employed in the district of Tuzla, Istanbul. The workgroup consisted of 22 females and 23 males, 45 teachers in total. When the data obtained from the interviews was examined, results which are similar to Westheimer and Kahne’s (2004) findings for citizenship types, required to manage democracy effectively, were found. The interviewed teachers defended the necessity of active participation. Findings, which were obtained, were similar to Westheimer and Kahne’s citizenship types: personally responsible citizen, participatory citizen, and justice-oriented citizen. However, we need to define another type of citizenship, which is equivalent to the opinions of teachers: active-conscious citizenship. Active-conscious citizenship is not only a combination of these three types, but also involves self-sacrifice, a local and a global point of view, active patriotism and democratic understanding. Researching and questioning approach is required to develop active-conscious citizens who have social and personal consciousness. Opinions of teachers demonstrated that patriotism education should be given, and the main focus of this education should be the level of its quality rather than the method of its delivery as a single course or spread to the curriculum. It is concluded that in the development of the understanding of patriotism, school, family, the environment and the media should act in concert. Keywords: Democracy, Citizenship, Patriotism, Educational Policy, Citizenship Education, Patriotic Education, Active Conscious Citizenship.