Mendel genetiği konusunda teşhis testi geliştirilmesi ve geçerlilik çalışması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: BEGÜM ALDEMİR

Danışman: MUSTAFA ÇAKIR

Özet:

MENDEL GENETİĞİ KONUSUNDA TEŞHİS TESTİ GELİŞTİRİLMESİ VE GEÇERLİLİK ÇALIŞMASI Son yıllarda öğrencilerin sahip oldukları kavram yanılgıları ile ilgili yapılan çalışmalar oldukça önemli bir araştırma alanı olarak yerini almaktadır. Öğrencilerin kavram yanılgılarının belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmalarda birçok ölçek türü kullanılmaktadır. Bunlara çoktan seçmeli testler, mülakatlar, kavram haritaları örnek olarak verilebilir. Bu ölçme araçlarından biri olan çoktan seçmeli testlerin öğrencilerin muhakeme yapmasına yönelik herhangi bir içeriğe sahip olmaması gibi önemli bir dezavantajı bulunmaktadır. Çoktan seçmeli testlerin olumsuzluklarını en aza indiren iki aşamalı teşhis testleri, öğrencilerde var olan kavram yanılgılarını fazla zaman gerektirmeden teşhis etmek için araştırmacılara geçerliği ve güvenirliği sağlanabilir bir yöntem teşkil etmektedir. Bu çalışmada amaç, biyoloji öğrencilerinin genetik hakkındaki anlama düzeylerini belirlemeye yönelik olarak iki aşamalı teşhis testi geliştirerek, testin geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Bunun için literatürde iyi bir şekilde tanımlanmış olan iki aşamalı teşhis testi geliştirme basamakları takip edilmiştir. Bu süreç genel anlamda üç adım içerir: konu içeriğinin belirlenmesi, öğrencilerin mevcut kavram yanılgılarının tespit edilmesi, teşhis testinin geliştirilmesi. Testin geliştirilme aşamasında belirlenen önerme cümleleri ve oluşturulan kavram haritası, konuyla ilgili kavramlar arası ilişkileri tespit edebilmek ve testin kapsam geçerliğini sağlamak adına yarar sağlamıştır. Öğretmen adaylarında, literatür araştırmaları, yapılandırılmamış mülakatlar ve açık uçlu sorular yardımıyla belirlenen kavram yanılgıları ise yapılandırılan Genetik Teşhis Testi (GTT)’ne kaynaklık etmiştir. Son haliyle 12 maddeden oluşan GTT Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Fen Edebiyat Fakültesi biyoloji anabilim dallarında öğrenim görmekte olan 87 bayan, 33 erkek öğretmen adayından oluşan 120 katılımcıya uygulanmıştır. Madde ve test analizi istatistik programı yardımıyla (SPSS) testin güvenirliği, maddelerin güçlük ve ayırt edicilik indeksleri, çeldirici fonksiyonları tespit edilmiştir. Testin güvenirlik katsayısı (Cronbach alpha) 0,73 olarak bulunmuştur. Geçerlik çalışması için uzman görüşleri alınmış, belirtke tablosu hazırlanmış ve öğrencilerin lisans genetik dersi geçme notları ile GTT skorları karşılaştırılmıştır. Testin ortalama güçlüğü 0,46’dır. Madde ayırtedicilik indeksleri 0,31 ile 0,72 aralığındadır. Bulgulara göre, GTT biyoloji öğrencilerinin ve öğretmen adaylarının, kavramsal genetik bilgilerini ortaya çıkarmada güvenilir ve geçerli bir ölçektir. GTT’nin analizine dayalı sonuçlar öğrencilerde farklı boyutta yanılgıları göstermektedir. Bu durum eğitim bilimcilere ve araştırmacılara kavramsal yanılgı ve süreçsel zorluk boyutunda ışık tutacak durumlara işaret etmektedir. Anahtar sözcükler: İki aşamalı çoktan seçmeli test, genetik kavram testi, kavram yanılgıları. ABSTRACT DEVELOPING AND VALIDATING A TWO TIER MENDEL GENETİCS DIAGNOSTIC TEST For the past decades, studies about students’ misconceptions in science have been a popular research subject and variety of techniques including open-ended questions, interviews, concept maps, performans tests, and multiple choice tests have been used in order to elucidate students’ understandings. In spite of some disadvantages such as not containing students’ explanations, multiple choice tests have been frequently used in these studies. The main purpose of this study was to develop a reliable and valid two-tier diagnostics instrument designed to investigate college level biology students’ understandings of genetics concepts. The Genetics Concepts Diagnostic Test was developed in three stages by using the procedure by Treagust (1986). The first stage was defining the content boundaries of the test. The second stage was obtaining information about student’ misconceptions and the third stage were designing of test items and the validation of the final version of the two-tier diagnostic instrument. During the development of the instrument concept map was created and propositional statements representing the relevant genetics concepts were listed. Additionally, common Mendelian genetics misconceptions among biology students were identified. Misconception data were collected from interviews, literature, and multiple-choice questions with free response answers. The diagnostic instrument was administered to 120 prospective biology teachers at Marmara University. Participants consisted of 87 females and 33 males. Item and test analysis procedures are applied. Item difficulty and discrimination indices along with test reliability index are calculated. Distractor analysis is also carried out. The final Genetics Concepts Diagnostic Test consisted of 12 two-tier items. The reliability coefficient (Cronbach alpha) for the whole test was 0.73. The range of values for the discrimination index was from 0.31 to 0.72 and the overall average difficulty index was 0.46. The common misconceptions on genetics were identified through analysis of the participants’ responses. Results demonstrated acceptable reliability of the instrument which is easy to apply and evaluate a wide range of difficulty indices, and acceptable discrimination indices for 12 of the items. This instrument could be used to identify college level students’ understandings of Mendelian genetics concepts. Finally, the two-tier instrument is appended. Keywords: Two tier diagnostic instrument, genetic concept test, misconceptions.