İslâm hukukunda velâ akdi ve müessesesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Rumeysa Yaşar

Danışman: HASAN HACAK

Özet:

Son dönemde yapılan çalışmalar ışığında velâ müessesesinin varlığı, dayandığı temel ilkeler ve doğurduğu sonuçlar itibariyle günümüz sigorta kurumuna temel teşkil edecek bir mahiyet arz ettiği dile getirilmiştir. Bu sebeple hem Arap coğrafyası hem de ülkemiz bağlamında İslâm Hukuku’nun ortaya koyduğu “velâ akdi”, araştırmacıların ilgisini çekmiş ve günümüz sigorta anlayışı ile arasındaki benzerlik ve farklar irdelenmeye çalışılmıştır. Roma döneminde ve Câhiliye anlayışında vâr olan kölelik sisteminin İslâm ile birlikte insanlık için yararlı, mağduriyet oluşturmayan ve herşeyden önemlisi insana insan olduğu için değer veren bir yaklaşımla yaşattığı dönüşümün bir benzeri; ortaya çıkışı kölelik kurumu ile birlikte başlatılan “velâ müessesesi” için de söz konusu olmuştur. Bu bağlamda fıkıh, “velâ”ya dair önceki dönemlerdeki müesseseleri ve bunlara dair meseleleri ibkâ, ihyâ ve ilgâ prensipleri çerçevesinde değerlendirip Kur’ân ve sünnet ışığında hükme bağlamıştır. Söz konusu bu çalışmada klasik fıkıh eserleri bağlamında “velâ akdi”nin incelenmesinin yanı sıra Roma ve Câhiliye dönemleri ile mukâyese edilerek aralarındaki farklar tespit edilmiş, Batılı araştırmacıların İslâm Hukuku’ndaki velâ müessesesine dair görüş ve eleştirilerinin klasik fıkıh eserleri üzerinden bir analizi yapılmıştır. -------------------- The recent researches show that the institute of walā’ is a primitive form of modern “insurance” applications, regarding its concept, foundations, regulations and consequences. As a result of this, the conceptual and historical aspects of walā’ in Islamic Law, has been drawn an attention to the researchers from the Arab geography and also Turkey; therefore, the differences and similarities between his older form and contemporary understanding of insurance are aimed to be clarified. According to general aims of the Islam to transform the social roles and customs by having more profitable and non-suffering rules to everyone in the society, and also, protecting the human dignity also applied to the notion of walā’, which had been systemised from the Roman Period to the Pre-Islamic Arabia with the establishment of the slavery. In this point, Fiqh, which is the law system of Islam, evaluated the former institutes of walā’, and the related discourses within the context of the principals of ibqâ, ihyâ and ilghâ; and adjudicated it according to Qu’ran and Sunnah. This research aimed to analyse the walā’ contracts by comparing the applications in the Roman Period and the Pre-Islamic Arabia; and in the light of this, this thesis identified the differences in the applications between the abovementioned terms and Islamic Law. Meanwhile, the Western scholars’ thoughts and criticism on the institute of walā’ in the context of Islamic Law, were evaluated through the classical fiqh accounts.