ERKEN OSMANLI DÖNEMİ TAŞ MİNBERLERİNDE TEZYİNAT


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HATİCE EKİCİM

Danışman: Aziz Doğanay

Özet:

Erken Osmanlı Dönemi Taş Minberlerinde Tezyinat

Minber, İslam mimarisindeki en eski unsurlardandır. Dini vecibe olarak üzerinde hutbe okunmasının yanı sıra başa geçen siyasi rejimin kendi adına hutbe okutturduğu da yerdir. Hz. Peygamber’in minberinde hutbe iradından öte, önünde bazı davalar da görülmüştür. Özetle söylemek gerekirse, minberin hem siyasî hem de sosyal fonksiyonları olduğundan, mimarimizde oldukça önemli bir yere sahip olmuştur.

Osmanlı Devleti’nin erken dönem minberleri form ve süsleme açısından Selçuklu geleneğini devam ettirdiği görülmektedir. Başlangıçta Selçuklu izlerini taşıyan Erken Osmanlı minberleri içinden, kendine has özellikleri bulunan örnekler de çıkmıştır. Edirne Eski ve Amasya Mehmed Paşa camilerinin minberleri, kendi içlerinde özgünlük arz ederler. Bu zikrettiğimiz minberler, tasarım itibariyle diğer taş minberlerden ayrılırlar. Camiler ve minberler her biri kendi içinde bir bütünlük arz ederler. Tezyinat açısından zengin olan minberlerin yüzeylerinde, belli bölümlemeler yapılarak, geometrik ve bitkisel kompozisyonların kullanıldığı görülmektedir. Konumuzla alakalı yapmış olduğumuz literatür taramasından sonra, Osmanlı Devleti’nin dönem olarak 1300 ile 1520 tarihleri arasında kalan zaman dilimindeki 17 adet taş minberi listeledik ve bu minberlerin ölçekli bir şekilde fotoğraflanarak özellikle tezyinatı ile bilgisayar ortamında çizime aktarılması noktasında çalıştık. Bu zamana kadar gelmiş olan bu minberlerden özellikle Edirne Eski Camii’n desenleri bütünüyle bilgisayar ortamında çizime aktarılmamıştır. Amacımız, bu süslemelerin sadece fotoğraf olarak kalmasından ziyade, bu görsel zenginliğin çizimlerinin kayıt altına alınmasıdır.