Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Doğa İmamoğlu
Danışman: Esin Düzakın
Özet:
Bu çalışma, akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması ve tüketiminin hızlanmasının neden olduğu ekolojik zararları tasarımda sürdürülebilirlik ilkesi üzerinden incelemeyi hedeflemiştir. Konu seçimi ile, global tüketim ürünü haline gelmiş akıllı telefonların çevreye olumsuz etkileri vurgulanarak, sürdürülebilir akıllı telefon tasarımı hakkında tüketici, üretici ve tasarımcıları bilgilendirmek ve bu konu ile ilgili ileride yapılacak çalışmalara temel oluşturmak amaçlanmıştır.
Sürdürülebilirlik kavramının gelişimi ve kapsamı incelenmiştir. Endüstriyel bir ürünün tüm yaşam döngüsü aşamalarında kullanılabilecek sürdürülebilirlik stratejilerinden ana hatlarıyla söz edilmiştir.
Akıllı telefonun dahil olduğu ve büyük çoğunluğunu oluşturduğu elektronik atıklar (E-Atık) hakkında bilgilendirme yapılmıştır. E-Atık kavramı ve e-atık kavramı kapsamında değerlendirilen ürünler hakkında bilgiler verilmiştir. E-atık oluşumunu önlemeye yönelik, ülkemizde ve diğer ülkelerde uygulanan yöntemler ve yasal düzenlemelerden bahsedilmiştir.
Tezin odak ürünü olarak seçilen akıllı telefonların tarihsel olarak gelişim süreci incelenmiştir. Akıllı telefonların geçmişten günümüze kullanım miktarının ve şeklinin değişimi tablolar, grafikler gibi istatistiksel veriler yardımı ile görselleştirilmiştir. Akıllı telefon bileşenleri, bileşenlerin akıllı telefonlardaki görevleri tanımlanmış ve akıllı telefon pazarındaki üretici firmalar hakkında bilgiler verilmiştir. Akıllı telefon tasarım sürecinin global firmaların tasarımcıları tarafından nasıl yönetildiğine değinilerek, akıllı telefon tasarımının önemli noktaları belirlenmiştir.
Akıllı telefonların tasarımda sürdürülebilirlik ilkesi üzerinden yaşam döngüsü, çevresel yaşam döngüsü, e-atık olarak ve bilgi iletişim sistemi olarak 4 başlık altında değerlendirilmiştir. Akıllı telefonların tasarımından üretimine, kullanımından kullanım sonu işlemlerine kadar tüm yaşam döngüsü boyunca neden olduğu ekolojik zararlar ve yararlar analiz edilmiştir. Akıllı telefon yaşam döngüsü aşamalarının küresel ısıtma potansiyel (GWP) oranlarına göre sıralanmış ve nedenleri irdelenmiştir. Teknoloji etkisi ile eklenen yeni fonksiyon ve özelliklerin, akıllı telefonların GWP’si üzerindeki etkisi araştırılmıştır ve bu durumun, elektronik atık sayısı artışına, doğal kaynakların azalmasına, su, hava kirliliğine ve karbon salınımına etkisi vurgulanmıştır. Akıllı telefonlar e-atık olarak ele alınarak, içerdikleri değerli elementler ve zararlı maddeler analiz edilmiştir. Akıllı telefonların geri kazanımları ile kazanılacak potansiyel ekolojik ve ekonomik kazanç, veriler doğrultusunda hesaplamalarına yer verilmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin olanak verdiği ürün çeşitliliği ve yeni ürün sirkülasyonunun akıllı telefon tüketim hızına etkisi araştırılmıştır. Hızlı tüketimde en büyük paylardan birine sahip mobil telekomünikasyon sektörünün neden olduğu karbon salınımı miktarları nitel veriler yardımı ile belirtilmiştir.
Bu çalışma dahilinde yapılan anket ile tüketicilerin akıllı telefon deneyimlerine yönelik veriler toplanmış ve incelenmiştir. Tüketici anketi ile akıllı telefon kullanımı, seçimi, kullanımında yaşanılan problemler ve akıllı telefonun kullanım ömrü sonu değerlendirilme şekilleri hakkında bulgu toplamak amaçlanmıştır.
Çalışmada toplanan veriler ve yapılan analizler sonucu akıllı telefonların yaşam döngüsü boyunca neden olduğu zararları minimize etmeye ve geri kazanımının sağlanmasına yönelik, akıllı telefon tasarımında sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda uygulanabilir, yol gösterici iyileştirmeler önerilmiştir.