Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÖKBERK KARA
Danışman: Orhan Gökyay
Özet:
Akaryakıt
istasyonları, faaliyete başladıkları andan itibaren yeraltı tanklarında
depoladıkları maddelerden dolayı toprak ve yeraltı suyu açısından potansiyel
risk oluşturmaktadır. Ayrıca sanayileşme ve nüfus artışı sebebiyle otomotiv
yakıtının perakende ticaretinin yapıldığı bu akaryakıt istasyonlarının sayıları
her yıl artış göstermektedir. Toprak ve yeraltı sularını korumak için akaryakıt
istasyonlarından kaynaklanacak sızıntıların hızlı tespit ve teşhisi önemlidir.
Bu
çalışmanın amacı petrol sızıntısı ile kontamine olmuş bir akaryakıt istasyonun
TKKNKKSDY açısından değerlendirmesinin yapılması ve kirlilik kaynağının tespit
edilerek rehabilitasyon/iyileştirme yöntemlerinin belirlenmesidir.
Çalışma
kapsamında petrol sızıntısı ile kontamine olmuş bir akaryakıt istasyonunda
öncelikle toprak numunesi alma amaçlı 4-6 metre derinliğinde 4 adet sığ sondaj
yapılarak toprak numuneleri alınmıştır.
Çalışmanın
genişlemesi ve inceleme alanındaki kirlilik kaynağının belirlenmesi için
inceleme alanını temsil edecek şekilde benzin ve mazot içeren yeraltı tankları,
akaryakıt altyapı dolum adaları ve altyapı tesisatlarını da dahil olarak
seçilen üç noktada 10-12 m derin sondajlar ve gözlem amaçlı izleme kuyuları
teşkil edilmiştir.
Su
kalitesini belirlemek amacıyla da sahada teşkil edilen üç kuyudan toplamda 10
set su numunesi alınmıştır. İlk dokuz veri seti, Mart 2018 ve Ekim 2019
dönemleri arasında (ortalama 2-3 ayda 1 defa) düşük debili pompa ile
toplanmıştır ve uluslararası laboratuvara gönderilerek toplam petrol
hidrokarbonları, benzen, toluen, etilbenzen, ksilen (BTEX) ve metil tersiyer
bütil eter (MTBE) analiz edilmiştir. Aynı metotla onuncu veri seti yeraltı su
numuneleri Ekim 2021 yılında alınarak analizleri tamamlanmıştır.
Ayrıca
inceleme alanının komşu binası kapalı otopark alanında seçilen iki noktadan ve
bodrum kattaki asansörden 2018 yılı Aralık ayında iç hava pasif örneklemesi
yapılmıştır.
Çevre
ve halk sağlığı açısından akaryakıt istasyonunda pilot ölçekli yerüstü
iyileştirme sistemi kurulmuştur. Teşkil edilen kuyularda biriken akaryakıt ve
petrol türevi ürün, dalgıç pompalar ve kompresörler vasıtası ile emniyetli
olarak tesisin geçici atık depolama ünitesine alınmış ve mevzuata uygun olarak
bertarafı sağlanmıştır.
Çalışma
sahasından alınan numune sonuçları kullanılarak GWSDAT programıyla kirliliğin
dağılımı izlenmiştir. Ayrıca RISC5 programıyla istasyondaki çalışanların ve
yakın çevresindeki insanların kanser olma riski ortaya konmuştur.
Elde
edilen tüm bulgular ışığında inceleme sahası TKKNKKSDY kapsamında
değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda sahanın toprak ve yeraltı
suyu açısından kirlenmiş saha olduğu tespit edilmiştir.