Türk-İslam siyasi literatüründe orduda din eğitimi: siyasetnameler örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Rumeysa Hatice Uludoğan

Danışman: EMİNE KESKİNER

Özet:

Siyasetnâmeler hükümdarlara devlet yönetimi hakkında tavsiyeler vermek üzere dönemin ileri gelen fikir insanları tarafından yazılmış eserlerdir. Bu eserler kaleme alındığı dönemlerin sosyo-politik, kültürel ve askerî izlerini taşımaktadır. Bu nedenle eserler din eğitimi açısından önemli bir tarihî kaynaklık değerine sahiptir. Çalışmada Nîzâmu’l-Mülk, Mâverdî, Koçi Bey, İbrahim Müteferrika ve Şeyzerî tarafından kaleme alınan siyasetnâme türündeki eserler, orduda din eğitimi bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, tarihi süreçte orduda din eğitimi ele alınmış ve Türk-İslam siyasi literatüründeki genel durumuna değinilmiştir. Ardından din eğitiminin askerler üzerindeki etkisi ve gerekliliği konusu izah edilmeye çalışılmıştır. Son olarak incelenecek olan siyasetnâmelerde tespit edilen bulguların tasnifi adına, orduda din eğitiminin boyutları açıklanmış; motivasyon, nizam ve savaş ahlâkı olarak kategorize edilmiştir. İkinci bölümde eserler, müellifleri ve yazıldıkları dönemin sosyo-politik atmosferi hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Son bölümde, zikredilen eserler orduda din eğitimi bağlamında incelenmiş, din eğitiminin önemli çalışma alanları olan inanç, ibâdet, ahlâk ve muâmelât başlıkları altında tasnif edilerek, tarihte askerî sahada uygulanan din eğitime dair nasihatlerin konulara göre dağılımı araştırılmıştır. -------------------- Siyasetnâmes are works written by prominent intellectuals of the time to give advice to the rulers about state administration. These works carry the socio-political, cultural and military traces of the period of their stay. For this reason, the works have an important historical source value in terms of religious education. In the study, siyasetnâmes written by Nîzâmu'l-Mülk, Maverdî, Koçi Bey, İbrahim Müteferrika and Şeyzerî were examined in the context of religious education in the army. In the first part of the study, religious education in the army was handled in the historical process and the general situation in the Turkish-Islamic political literature was mentioned. Then the effect and necessity of religious education on the soldiers is explained. The dimensions of religious education in the army have been explained in the name of the settlement of the findings, motivation, order and morality of war. In the second part, detailed information was given about the works, the authors and the socio-political atmosphere of the period they wrote. In the last part, the mentioned works were examined in the context of religious education in the army and classified according to topics by classifying them under the titles of faith, worship, morality and social prenciples which are important work areas of religious education.