Bir Dışişleri Bakanı olarak İlter Türkmen (1980-1983)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KÜRŞAT ÖZDEMİR

Danışman: Ali Satan

Özet:

ÖZ Bu çalışmamızda, Türkiye’nin içinden geçtiği olağanüstü dönemlerden ve tarihin kırılma noktalarından birini teşkil eden 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ile seçimlerin tekrar yapılarak demokrasiye dönüşün gerçekleştiği 1983 yılına kadar dışişleri bakanlığı görevini yürüten tecrübeli diplomat İlter Türkmen üzerine bir inceleme gerçekleştirilmiştir. İlter Türkmen’in hayatı ve diplomatik kariyeri ele alınarak, Türkmen’in bakanlığı döneminde yaşanan olaylara etkisi ele alınmak istemiştir. 12 Eylül 1980 Darbesini giden süreçteki dış politika konuları ile darbenin ardından bu dış politika konularının yürütüldüğü yeni mecra arasındaki farklar vurgulanmıştır. İlter Türkmen’in askeri yönetim ile olan ilişkileri ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası temel dış politika konularına bakış açısı kendisi ile İstanbul Kadıköy’deki evinde yapılan sözlü tarih çalışması, dönemin gazeteleri ve diğer kaynaklar araştırılarak verilmiştir. İlter Türkmen’in dışişlerine girişinden ve askerlik döneminden itibaren Amerikalı askerler ile birlikte çalışması ve ilk yurt dışı görev yeri olarak NATO’da görevlendirilmesinin O’nun diplomatik kariyeri boyunca ABD’ye en yakın diplomatlardan biri olarak anılmasında ve bakanlığı döneminde artan Türkiye-ABD ilişkilerinde etkisi de bu çalışma ile incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Dışişleri Bakanlığı, İlter Türkmen, Dış Politika, 12 Eylül, Askeri Darbe, Müdahale, ABSTRACT In this study, a research was realized upon 12 September 1980 Military Coup which constitutes one of the extraordinary period and breaking point of history of Turkey and experienced diplomat Ilter Turkmen who served as a Foreign Minister until the year of 1983 when the elections made out and returning the democracy again. Considering Ilter Turkmen’s life and his diplomatic carrier, it is aimed to find out the effect of him to the events in the period of his ministry. The differences between foreign policy issues in the process leading up to the 1980 military coup and new channel where these political issues were maintained after the coup were emphasized. The relationship between Ilter Turkmen and military governance and his point of view to the after 12 September 1980 Military Coup basic foreign policy issues and oral historical study that was made with him at his home in Kadıkoy, Istanbul were given by researching the newspapers and other sources at that time. The effect of working together with American soldiers and his first foreign mission that assigned to NATO since his entry of the foreign ministry and his period of the militaryknown as one of the closest US diplomat along his diplomatic carrier and increased relations between Turkey and USA during his ministry was analysed in this study too. Key Words: Foreign Ministry, Ilter Turkmen, Foreign Politics, 12 September, Military Coup, Intervention (Military)