Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Kamu Hukuku Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESRA DEMİR GÜRSEL
Danışman: OSMAN DOĞRU
Özet:GENEL BİLGİLER İsim ve soyisim: Esra DEMİR GÜRSEL Anabilim Dalı: Kamu Hukuku Programı: Kamu Hukuku Tez Danışmanı: Prof. Dr. Osman DOĞRU Tez Türü ve Tarihi: Doktora – Şubat 2014 Anahtar Kelimeler: demokratik toplumda gereklilik, orantılılık, adil denge, takdir marjı, Avrupa mutabakatı, hoşgörü, çoğulculuk, demokratik toplum, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN 8-11. MADDELERİNDE KORUNAN HAKLAR VE DEMOKRATİK TOPLUMUN SINIRLARI Bu tez, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin özel yaşam ve aile yaşamına saygı hakkını, din özgürlüğünü, ifade özgürlüğünü ve örgütlenme özgürlüğünü düzenleyen 8-11. maddelerindeki “demokratik bir toplumda gereklilik” koşulu üzerine yapılmış bir araştırmaya dayanmaktadır. “Demokratik toplumda gereklilik” koşulu, çoğunlukla devletlerin kamu düzeninin, genel ahlakın, ulusal güvenliğin ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması gibi “meşru menfaatlerine” dayanarak bu hakları sınırlandırma güçlerine getirilmiş bir sınır olarak anlaşılır. Fakat bu tez, bu koşulun devletleri aynı anda hem sınırlandırıp hem de güçlendirdiğini ileri sürer. Demokratik gereklilik koşulunu, Sözleşme’ye üye devletleri liberal ulus-devletler olarak korumanın ve Avrupa’da liberal bir devletler arası düzeni sürdürmenin Sözleşme sistemindeki temel araçlarından biri olarak ele alır. Bu tez, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin içtihadının yanı sıra, İkinci Dünya Savaşı sonrasında uluslararası insan hakları hukukunun gelişimine dair tarihsel kayıtlardan da yararlanmıştır. Tezde, hem insan hakları hukukunun tarihine dair hâkim anlatılar hem de Mahkeme’nin 8-11. maddelere ilişkin içtihadı eleştirel bir yaklaşımla ele alınmıştır. “Demokratik toplumda gereklilik” koşulunun ve aslında genel olarak da insan haklarının, liberal ulus-devleti hangi yollarla meşrulaştırıp güçlendirdiği gösterilmeye çalışılmıştır. Araştırma, Mahkeme içtihadındaki en tartışmalı alanlardan birini oluşturan din ve ahlaka ilişkin davalara odaklanmıştır. Mahkeme’nin demokratik toplumda gereklilik koşuluna ilişkin yorumuyla çizdiği sınırların, nasıl olup bazı bireyleri Sözleşme’nin sağladığı korumaya dâhil edip, diğer bazılarının Sözleşme’nin koruması dışında bırakılmasını meşrulaştırabildiği sorgulanmıştır. Böylelikle “demokratik toplumun” Mahkeme’nin kararlarıyla çizilen sınırları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu sorgulamayı gerçekleştirebilmek için, Mahkeme’nin demokratik gereklilik analizinde başvurduğu hukuki araçların yanı sıra, çoğulculuk, hoşgörü, laiklik gibi kavramların Mahkeme tarafından kullanılma biçimleri incelenmiştir. Dolayısıyla bu tezde birçok konu başlığı, “demokratik toplumda gereklilik” koşulunun, devleti aynı anda hem sınırlandırıp hem de güçlendirdiği savını temellendirmek üzere bir araya getirilmiştir. GENEL BİLGİLER Name and Surname: Esra DEMİR GÜRSEL Field: Public Law Programme: Public Law Supervisor: Prof. Dr. Osman DOĞRU Degree Awarded and Date: P.hD – February 2014 Keywords: democratic society, fair balance, margin of appreciation, European consensus, European Convention on Human Rights, tolerance, pluralism, necessity in a democratic society, proportionality, ABSTRACT THE RIGHTS PROTECTED IN ARTICLES 8-11 OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS AND THE MARGINS OF DEMOCRATIC SOCIETY This thesis explores the clause “necessary in a democratic society” in articles 8 to 11 of the European Convention on Human Rights regulating the right to respect to private and family life, freedom of religion, freedom of expression and freedom of association. This clause is predominantly perceived as a limitation on the states’ power to regulate these rights based on their “legitimate interests”, such as the protection of public order, public morals, national security or the rights and freedoms of others. This thesis, however, argues that the clause “necessary in a democratic society” at once limits and consolidates the state power. It constitutes one of the main mediums in the Convention system to protect its members as liberal nation-states and to maintain a liberal inter-state order within Europe. The research draws not only on the case-law of the European Court of Human Rights, but also on the historical records with regard to the development of the international human rights law after the Second World War. It critically engages with both the dominant accounts of the history of human rights law and the Court’s case-law on articles 8 to 11. It seeks to demonstrate the ways in which the clause “necessary in a democratic society”, and human rights in broader terms, legitimize and consolidate the liberal nation-state. The research conducted for this thesis particularly focuses on the cases concerning religion and morality, which constitute one of the most controversial part of the Court’s case-law. It investigates into the boundaries drawn by the Court’s interpretation of the clause, by which the inclusion of certain individuals in the protection provided by the Convention is conditioned, and the exclusion of certain others therefrom is legitimized. It thus tries to map the margins of the “democratic society” drawn by the Court’s jurisprudence. Informed by this investigation, it analyses a number of legal mediums invoked by the Court in its democratic necessity analysis, along with concepts such as pluralism, tolerance and secularism. These wide range of issues are brought together in order to substantiate the core argument that the clause “necessary in a democratic society” at once limits and consolidates states’ power.