Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DUYGU AK BAŞOĞUL
Danışman: LATİF BEYRELİ
Özet:Araştırma, Türkçe öğretmenlerinin ve önerdikleri kitapların söylemleri bağlamında Türkçe eğitiminde okuma kültürü edindirme sürecinin ve ilişkili olarak dünya görüşünün belirlenmesi hedefiyle gerçekleştirilmiş bir durum çalışmasıdır. Türkçe öğretmenlerinin, çocuk yazınından yararlanma durum ve düzeyleri, niteliği, kapsamı; bu bağlamda önerilen kitaplar, onların söylemleri ve üzerine yapılan uygulamalar aracılığıyla yetiştirilmek istenen insan tipinin, dolayısıyla günümüz okuma kültürü anlayışının ve dünya görüşünün saptanması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Türkçe öğretmenleridir. Örneklemi ise okunması en çok önerilen 2 kitap olan Küçük Prens ve Sol Ayağım'dır. Yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilen söylemler ve ortaokul düzeyinde okutulan/okunması önerilen çocuk kitaplarında yer alan yazarın ve kitap kişilerinin söylemleri iki ayrı araştırmanın örneklemleri olarak seçilmiştir. Araştırmada veri toplama tekniği olarak doküman incelemesi, görüşme formu ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Çalışma, iki ayrı araştırmanın verilerinden hareketle oluşturulmuştur. Araştırmanın birinci aşamasında görüşmeden hareketle edinilen veriler derinlemesine bilgi edinebilmek amacıyla içerik çözümlemesi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Kuramsal çeşitlemenin sağlanması amacıyla araştırmanın ikinci aşamasında Türkçe öğretmenleri ile yapılan görüşmelerden ve seçilen 2 kitaptan alıntılanan söylem verileri eleştirel söylem çözümlemesi yoluyla analiz edilmiştir. Bu sayede okuma kültürü anlayışının ve dünya görüşünün belirlenmesi hedeflenmiştir. Araştırmada varılan sonuçlar le şöyledir: Türkçe öğretmenleri; Türkçe eğitimi ve çocuk yazınının kazanımlarının farkındadır ve onların dünya görüşü ile bu disiplinlerin dünya görüşü, dolayısıyla yetiştirilmek istenen insan tipi koşutluk göstermektedir. Bu insan tipi; saygılı, zararsız, barışçıl/uzlaşımcı, faydalı, bilgili/kültürlü, üretken/çalışkan, akılcı/sorgulayan, gelişime açık, dürüst, düşünceli/duyarlı, sevgi dolu/mutlu, kendisinin farkında/kendisine yetebilen, düzenli/sorumluluk sahibi, empati kuran, iyi niyetli, uyumlu, bencil olmayan, iletişimi kuvvetli, kültürüne ve değerlerine bağlı ve özgüven sahibidir. Önerilen/seçilen kitapların dünya görüşü ile bu anlayış koşutluk göstermektedir. Yetiştirilmek istenen insan tipi ile seçilen kitapların karakterlerinin özellikleri birçok noktada örtüşmektedir Bu bağlamda Türkçe öğretmenlerinin; düşünen, sorgulayan, duyarlı, özerk ve okuma kültürü edinmiş bireyler yetiştirmeyi hedefledikleri sonucuna ulaşılabilir. Yukarıda lenen anlayışın, uygulama sürecine yansıması değerlendirildiğinde, okul türü bağlamında gözle görülür bir ayrımın bulunduğu tespit edilmiştir. Özel okul öğretmenlerinin tamamının, dünya görüşü fark etmeksizin çocuk yazını ürünleri üzerine daha titizlikle durduğu ve Türkçe eğitiminin doğal bir aracı olarak yararlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Devlet okulunda ise okuma kültürü edindirme süreci, ders kitabı ve öğretmen odaklı yürümektedir. Bu süreci yalnızca lisansüstü eğitim gören ve alana ilgi duyan Türkçe öğretmenleri, olumlu ve nitelikli olarak yürütebilmektedir. Diğer öğretmenler ise ya kitap önermekten çekinmekte ya da 100 Temel Eser listesinden kitap önerisinde bulunmaktadır. Dolayısıyla tüm bu verilerden hareketle, Türkçe eğitimi bağlamında okuma kültürü edindirme süreci; okul türüne, öğretmenin ilgi, bilgi, dünya görüşü, MEB'in uygulamalarına ve yönlendirmelerine göre değişkenlik göstermektedir. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda araştırmacılara ve uygulayıcılara yönelik önerilerde bulunulmuştur. ABSTRACT The research is a case study of the process of reading culture in Turkish education in relation to the discourses of the Turkish teachers and the books they recommend with the aim of determining the worldview/ideology in relation to it. It is aimed to determine the type of individuals through the applications carried out about the situation and the level, the quality and the scope of Turkish teachers' utilization of children's literature; the books proposed in this context and their discourses and therefore the present understanding of reading culture and worldview/ideology. The study group of the research is Turkish teachers. The sample is the two most recommended books; the Little Prince and My Left Foot. The discourses obtained through semi-structured interviews and the discourses of the authors and characters in children's books/recommended at the secondary school level were chosen as samples of two separate researches. In the research, document review, interview form and personal information form were used as data collection technique The study was based on the data of two different researches. In the first phase of the research, the data collected through interview were analyzed using content analysis method in order to obtain in-depth information. In the second phase of the research in order to provide theoretical diversities, interviews with Turkish teachers and data obtained from the 2 books selected were analyzed through critical discourse analysis. It was aimed to determine reading culture and worldview/ideology on this page The results obtained in the research are summarized as follows: Turkish teachers; they are aware of the achievements of Turkish education and children's literature and they show the worldview/ideology of these disciplines with their worldview/ideology, and therefore the type of human being desired to be raised. This type of individual is respectful, harmless, peaceful/negotiable, helpful, knowledgeable/culturally, productive/hardworking, rational/inquisitive, open to development, honest, considerate/sensitive, loving/happy, self-aware/self-well-intentioned, harmonious, unselfish, communicative, culturally dependent, and self-confident. This understanding is parallel to the worldview/ideology of the recommended/selected books. The characteristics of the characters of the selected type of human being and the characteristics of the characters of the selected books overlap in many points. In this regard, it may be concluded that Turkish teachers target to raise thinking, inquiring, sensitive, autonomous and literate individuals. It was found that when the reflection of above understanding on the implementation process is considered, there is a visible distinction in the context of the school type. All of the private school teachers reached the point that they regarded children's literature products more seriously without regard to the worldview/ideology, and they used literature as a natural tool of Turkish education. In the state school, the process of reading culture is focused on the course books and the teachers. This process can only be conducted positively and qualitatively by Turkish teachers who are studying at the graduate level and interested in the field. Other teachers are either hesitant to recommend the book or offer a book from the list of 100 Essential Works. Thus, based on such data, the process of reading culture in the context of Turkish education varies from the schools to teacher's interest, knowledge, worldview/ideology, and the applications and directions of the Ministry of National Education. Proposals for researchers and practitioners were made in line with the results of the research.