Halide Edip Adıvar’ın Akşam gazetesinde çıkan yazıları (1939-1945) (İnceleme-Metin)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Yusuf Çopur

Danışman: SEMA UĞURCAN

Özet:

Halide Edip, 1939–1951 tarihlerinde Akşam’da makaleler yazar. Başlangıçtan 1945’e kadar yazdığı yazılar 73 tanedir. Halide Edip’in bu yazıları 2. Dünya Savaşı ve dünya politikası meseleleri, İstanbul kültür sanat hayatı, taşıtları, Türk-dünya edebiyatından kitap-yazar tanıtımı, İngiltere konuludur. Halide Edip, edebî bir üslup ve zengin kültür-fikir çağrışımlarıyla Hitler’in yükselişi, 2. Dünya Savaşı’nın seyri, savaştan sonra milletler toğluluğunun kurulması, hürriyet, demokrasi, medeniyet, faşizm kavramlarını değerlendirir. Yazar, İngiltere’nin görünen sosyal-siyasi manzarasının bugüne nasıl ulaştığını anlatır. Türk toplumunun cemaat durumundan şehirli modern insana geçiş sancıları yaşadığını belirtir. Her türlü sanat olayı hakkında gerekçeleri ile değerlendirmelerde bulunur. Halide Edip’in kültür sanat makalelerinde sahne sanatları önemli bir yer tutar. Yazar, bazen okuduğu bazen de seyrettiği eserler üzerinde değerlendirmelerde bulunur. Fransız şair ve tiyatrocu Alexis Rostand’ın Cyrano’suyla öğrencilik yıllarında tanışan yazar, eseri hem İngilizcesinden hem de Fransızcasından okur ve bir karşılaştırmada bulunur. Halide Edip, milletler arası farkları sanatla, kültüre, davranış ve zihniyetle gösterir: İngiliz Cyrano’sunun üslûbunu sert bulan yazar eserin Fransızcasını da “maddî ve manevî bir burnu büyüklük” olarak değerlendirir. Eseri Türkçeye çeviren Sabri Esat Siyavuşgil’i takdir eden yazar Sabri Esat’ın Rostan’ın Cyrano’sunu kendi kafasının içindeymiş, yüreğindeymiş gibi hissettiğini ve çevirisinde hayal gücüne, kültürünün köklerine dayanarak yerli bir Cyrano yarattığını belirtir. Halide Edip, çok sevdiği İstanbul hakkında yazdığı yazılarda, o günkü İstanbul’un gündelik hayatına ışık tutacak sahneler aktarır. İstanbul’un tabiatı, mimarisi gibi hususlara daha önceki romanlarında temas eden yazar, ele aldığımız yazılarda, kendisinin de bindiği ulaşım araçlarındaki insan profilinden hareketle sosyal tespitlerde bulunmaktadır. ABSTRACT Halide Edip, 1939-1951 dates essays in the evening. Writes from the beginning until 1945 is 73 grains. Halide Edip's 2nd this article World War II and the issue of world politics, Istanbul culture and art life, vehicles, Turkish-book-author presentation of world literature, Great Britain is subject. Halide Edip, a literary style and rich culture of the rise of Hitler with the idea of association, 2 The course of World War II, after the war of nations toğluluğunun establishment, freedom, democracy, civilization, will evaluate the concept of fascism The author, a social-political landscape of England appears today tells us how. The author of the Turkish society on the state of urban communities experiencing pain indicates that the transition to modern humans. Writers, art event on the grounds with all kinds of evaluations are available. Halide Edip's cultural arts performing arts occupy an important place in the article. The author has read sometimes works and sometimes on the evaluations are watching. French poet and writer who met the actor Alexis Rostand Cyrano'suyla year student, works in both English and French are the readers and a comparison. Halide Edip, differences between nations with art, culture, behavior and mentality are indicated by: British author of works of the French Cyrano'sunun üslûbunu hard to find a "nose the size of material and spiritual" is considered. Turn to the work of Turkish writer who appreciates Siyavuşgil'i Sabri Sabri Esat Esat's been in the inside of his head Rostan'ın Cyrano'sunu, such as heart felt and been in the translation of the imagination, an indigenous culture based on the root of creation indicates that Cyrano. Halide Edip, writes about his beloved Istanbul in Istanbul's everyday life, shedding light on that day's scenes will transfer. Istanbul's natural, architectural issues such as coming into contact in the earlier novel, the author discussed in the article, itself a thousand people in transport and social movements identified from the profile is available in.