Ergenlerde psikolojik dayanıklılık ile benlik kurgusu arasındaki ilişkinin incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Pınar Koç Yıldırım

Danışman: AHMET ŞİRİN

Özet:

Bu araştırmada ergenlerin Psikolojik Dayanıklılıkları ile Benlik Kurguları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Bunun için Benlik Kurgusu ile Psikolojik Dayanıklılığın alt değişkenleri olan akran desteği, okul desteği, aile desteği, uyum, empati ve mücadele azmi arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Ayrıca Benlik Kurgusu ve Psikolojik Dayanıklılığın cinsiyet, yaş, eğitim kurumunun niteliği, annenin eğitim düzeyi ve babanın eğitim düzeyi faktörlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı da ele alınmıştır. Araştırmanın evrenini 2012-2013 öğretim yılında İstanbul Anadolu yakasındaki liselerde eğitim gören 14-18 yaş ergenler oluşturmaktadır. İstanbul Anadolu yakasında eğitim veren 13 öğretim kurumu "oransız küme örnekleme" yoluyla tesadüfî olarak seçilmiştir. Örneklem grubu olan öğretim kurumlarından dördü özel lise, ikisi imam hatip lisesi, ikisi Anadolu lisesi, biri kız teknik lisesi, biri lise, biri denizcilik meslek lisesi, ikisi sağlık meslek lisesidir. Araştırmada amaçlar doğrultusunda veri toplamak amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, "Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği” ve "Ailede Özerk-İlişkisel Benlik Ölçeği” kullanılmıştır. Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği; aile desteği, akran desteği, okul desteği, uyum, mücadele azmi ve empati olmak üzere 6 alt boyuttan ve 29 maddeden oluşmaktadır. Ailede Özerk-İlişkisel Benlik Ölçeği ise 20 maddeden ve üç alt boyuttan oluşmaktadır. Boyutlar; Özerklik, İlişkisellik ve Özerk-İlişkiselliktir. Toplam 984 kişiden veri toplanmış buna karşın geçerli olan 945 kişiye ait veriler araştırmaya dâhil edilmiş, bilgi eksikliği olan kişilerin verileri çalışmaya alınmamıştır. Veriler ilişkisel tarama modeline göre analiz edilmiştir. Örneklem içerisinde normal dağılım özelliği göstermeyen gruplar için non-parametrik teknikler, normal dağılım özelliği gösteren gruplar içinse parametrik teknikler kullanılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayarda “SPSS for Windows v.15.0” programında çözümlenmiştir. Bu bağlamda değişkenler arasında farklılık olup olmadığını belirlemek için bağımsız grup t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA), non-parametrik Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Gruplar arasında fark bulunduğunda, hangi gruplar arasında fark olduğunu belirlemek üzere post-hoc Scheffe testi; puanlar arasında anlamı bir ilişki bulunup bulunmadığını belirlemek için Pearson Çarpım Moment Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Psikolojik Dayanıklılık ile Özerklik arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olmasına karşın, İlişkisellik ve Özerk-İlişkisellik ile Psikolojik Dayanıklılık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Alt testler bağlamında elde edilen bulgulara göre Özerklik ile EPDÖ Aile desteği alt boyutu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. İlişkisellik ile EPDÖ Aile desteği boyutu, Akran desteği, Okul desteği, Mücadele azmi, Empati alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Özerk-İlişkisellik ile Akran desteği ve Empati alt boyutları arasındaki ilişki de pozitif yönde anlamlıdır. Ayrıca Psikolojik Dayanıklılık ve Benlik Kurgusu puanları cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, okul türü, annenin ve babanın eğitim düzeyi çerçevesinde de incelenmiştir. Elde edilen bulgular araştırma sonuçları nezdinde tartışılmış ve öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Psikolojik Dayanıklılık, Benlik Kurgusu ABSTRACT In this study, the relationship between psychological resilience and self-construal was researched in adolescents. For this, the relationship between the sub-variables of self-construal and psychological resilience, such as peer support, school support, family support, harmony, empathy and fighting determination, were analysed. Furthermore, whether self-construal and psychological resilience differentiate depending on factors such as sex, age, type of educational institution, education levels of parents was studied. The population of the research consists of 14-18 year old adolescents who study in different high schools in the Anatolian side of Istanbul during the 2012-2013 academic years. 13 high schools located in the Anatolian side of Istanbul were selected randomly by using the “cluster sampling” method. The educational institutes which constructed the sample group is four private high schools, two Islamic divinity high schools, two Anatolian high schools, one technical high school for girls, one regular high school, one marine high school and two medical vocational high schools. In line with the target of the study “Personnel Information Form”, “Adolescent Psychological Resilience Scale (APRS)” and “Autonomous-Related Self in Family Scale (ARSF)” were used to collect data. The Adolescent Psychological Resilience Scale consists of 29 items including 6 different sub-variables such as peer support, school support, family support, harmony, empathy and fighting determination. The Autonomous-Related Self in Family Scale consists of 20 items and 3 dimensions. The dimensions are autonomy, relatedness and autonomy-relatedness. Data was collected from a total of 984 subjects; however, due to insufficient information only 945 subjects were included in the study. The data were analysed according to the relational screening model. Within the sample, non-parametric techniques were used for groups which showed abnormal distribution, and parametric analysis techniques were used for groups displaying normal distribution. The program “SPSS for Windows v.15.0” was used to analyse the data. With the aim of determining if there is any difference between the variables, independent group t test and one-way variance analysis (ANOVA) and non-parametric Kruskal Wallis-H tests were used. If there is any difference between groups, post-hoc Scheffe was used to determine the source of the difference; Pearson product-moment correlation coefficient was used to find if there is any significant relationship between the results. According to study, there is a negative correlation between psychological resilience and autonomy; however, there is a positive relationship between relatedness and autonomy relatedness with psychological resilience. The findings show that there is a significantly negative relationship between Autonomy and APRS-family support sub-scale. Moreover, there is a positive relationship between relatedness and APRS-family support, peer support, school support, empathy and fighting determination sub-variables. The relationship between autonomy-relatedness and peer support and empathy sub-variables is also significantly positive. Moreover, psychological resilience and self-construal’s scores were analysed in terms of sex, age, level of year, type of educational institution and education levels of parents. The findings were discussed according to the aim of the research and suggestions were given accordingly. Key Words: Psychological Resilience, Self-Construal’s