Avrasya bölgesinde sürdürülen enerji odaklı güç mücadelesinin ekonomi politiği: Türkiye'nin yeri ve önemi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SUAT TÜFEKCİ

Danışman: UĞUR SELÇUK AKALIN

Özet:

Avrasya Bölgesi, Soğuk Savaş sonrası dönemde jeo-stratejik, jeo-ekonomik ve jeo-politik önemi ile ön plana çıkmıştır. Soğuk Savaş süresince Sovyet egemenliği altında bulunan bölge, Soğuk Savaşın bitişi ile tekrar uluslar arası gündemin önemli konularından birisi haline gelmiş ve güç mücadelesine sahne olmuştur. Bölgenin petrol ve doğalgaz rezervi, Ortadoğu petrollerine bağımlılığı azaltışı ve enerji güvenliklerini sağlamlaştırması bakımından çevre coğrafyada kalan ülkeler için büyük önem arz etmiştir. Avrasya bölgesi aynı zamanda küresel düzeyde faaliyette bulunan şirketler için karlı bir yatırım alanı ve ekonomik fırsatları içinde barındırmıştır. Avrasya’nın bu özellikleri gerek Türkiye’nin gerekse bölgede etkin olmak isteyen diğer küresel güçlerin siyasi ve ekonomik ilgilerinin bu bölge üzerinde yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Avrasya ülkeleri kuruluşlarından itibaren, piyasa ekonomisine ve demokrasiye geçme yönünde çaba sarf etmiş, aynı zamanda ekonomik ve siyasi bağımsızlıklarını sağlama almak için kendi enerji varlıklarını batı piyasalarına ulaştırmayı arzulamışlardır. Bu süreçte Türkiye, ekonomik ve siyasi gelişimlerinde kendilerine rol ve model ülke olabileceğini ve bölge ülkelerinin enerji kaynaklarını batı piyasalarına ulaştırmada güvenli ve istikrarlı transit ülke olduğunu ileri sürmüştür. Bu düşünce paralelinde, kuzey, güney ve doğusunda kalan enerji zengini ülkelerden kendi topraklarına enerji taşıyacak Çoklu Boru Hatları diplomasisini devreye sokmuştur. Bu çabaları sonucu Avrupa enerji güvenliğine katkı sağlarken, coğrafyasında bölgesel güç olma yolunda önemli kazanımlar elde etmiştir. ABSTRACT Eurasia Region has come into prominence with its geostrategic, geoeconomic and geopolitic importance in post-Cold War era. The region dominated by SSCB during Cold War has become one of the most important issues in the international agenda again after the termination of Cold War and has been the scene of the struggle for power. The region has crucial importance for surrounding countries in terms of its oil and natural gas reserve, decreasing dependence to Middle East oil and stablising effect the energy security. Eurasia Region has also been a position to harbor economic opportunities and a profitable investment field for the companies operating globally. These features of Eurasia cause both Turkey and the countries that want to be effective in the region to focus their economic and political interests on this region. Since their foundations Eurasia countries have put forward efforts for transforming their structures to market economy and democracy as well as they have hankered for transporting their energy wealths to western markets in order to seek their economic and politic independences. In this process, Turkey claimed that she could be role-model country for their economic and politic progress and transit point which could send energy sources to western markets securely and permanetly. In line with this approach, Turkey has put into effect the Multiple Pipe Lines diplomacy which enables her to transfer the energy from her northern, southern and eastern energy–rich countaries to her territory. As a result of these efforts, while providing her energy security, she obtained considerable advantages in the route of being regional power in her geography.