XI. ve XIV. yüzyıllarda Anadolu ve civâr bölgelerde hastalıklar


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MURAT KARA

Danışman: GÜLAY BEZER

Özet:

Bu çalışmada XI. ve XIV. yüzyıllar arasında Anadolu ve civâr bölgelerde hastalıklar konusu ele alınmıştır. Konu salgın hastalıklar ve diğer hastalıklar başlıkları altında iki bölümde incelenmiştir. Birinci bölümü teşkil eden “salgın hastalıklar”, veba, çiçek, sıtma ve cüzzam olarak alt başlıklara ayrılmıştır. Bu hastalıkların öncelikle günümüz tıbbı açısından tanımı yapılarak özellikleri belirlenmiş, arkasından bahis konusu dönemin tıp anlayışındaki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun ardından ise dönemin kaynaklarında kaydedilmiş salgın vakaları kronolojik bir sırayla verilmiştir. Yaşanan bu salgınların toplum üzerindeki demografik, ekonomik, sosyal ve siyasî–askerî sonuçlarıyla birlikte bu hastalıklar karşısında insanların gösterdiği tavır da bir sonraki alt bölümde yorumlanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümü teşkil eden “diğer hastalıklar” kısmında salgın hastalıkların dışında kalan hastalıklardan yine kaynakların en çok zikrettikleri ele alınmıştır. Nıkris (Gut), kulunc, sara ve verem alt başlıklarında bu hastalıkların bahis konusu dönem açısından tanım, teşhis ve tedavilerinin nasıl yapıldığının yanı sıra bunlarla ilgili kaynaklarda geçen vakalar da aktarılmıştır. Sonuç bölümünde bütün bu hastalıkların, özellikle de salgınların, daha önce belirtilen zaman ve coğrafi sınırlar içerisinde tespit edilen özellikleri meydana getirdikleri sonuçlarla birlikte irdelenmeye çalışılmıştır. ABSTRACT This study focuses on the subject of diseases in Anatolia and neighbouring regions between the 11th and 14th centuries. The subject has been examined under two main sections under headings epidemics and other diseases. The first section “epidemics” is comprised of the sub headings plague, smallpox, malaria and leprosy. These diseases were defined in terms of modern medicine in order to identify their specifications. The diseases were also examined to identify their role in the understanding of medicine within the mentioned period. Later, cases of epidemics were examined in literature dated to the period to provide a list of epidemics in chronological order. The next sub heading is an attempt to interpret the demographic, economic, social and politic–military consequences on society together with people’s responses of to these epidemics. The second main section “other diseases” considers the non–epidemic diseases most mentioned in literature. The sub–headings gout, colic, epilepsy and tuberculosis deal with description, diagnosis and treatment of those diseases in terms of mentioned period and related cases referred in the literature are presented. The conclusion attempts to examine the features of all these diseases, especially epidemics, determined within time and geographical limits, which were specified before together with the outcomes they provide.