Basra Körfezi’nin jeopolitik önemi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2003

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sedat Şahin

Danışman: RAMAZAN ÖZEY

Özet:

Basra Körfezi Hint Okyanusunun küçük bir koyu durumundadır. Bölgedeki iklim şartlarına bağlı olarak yaz mevsiminde yaşam koşulları oldukça güçleşmektedir. Basra körfezi tarih boyunca önemli bir konuma sahip olmuştur.Bu durum jeopolitik açıdanda böyledir. Hint okyanusunun uzantısı olması , deniz ulaşımı imkanlarının müsait olması ,Arap Yarımadası'na Ve Ortadoğu halklarına en müsait ulaşıma sahip bulunması dünya hakimiyeti yönünde atılacak adımlarda bu bölgeyi önemli kılmaktadır. Körfez ülkeleri birçok örgüte üye bulunmaktadır. Fakat ;bu örgütlenmelerde, özellikle kendi aralarındaki örgütlerin yaptırım gücünün bulunduğunu söyleyemeyiz. Körfez ülkeleri sosyo-ekonomik bakımdan oldukça önemlidir. Farklı etnik ve dini kimliklerin birlikte yaşadığı çok çeşitlilik gösteren bir yapıya sahiptir.Arapların yoğunlukla bulunduğu körfezde Farslılar ,Türkler ve Kürtler önde gelen etnik kimliklerdir. Dini yapıda küçük unsurların yanında belirleyici unsurlar Sunni ve yorularından Vehhabi ekolüyle Şii ekolü önemlidir. Dini ve etnik yapıdaki birbirine geçmişlik ülkeleri rahatsız etmektedir. Ekonomi temel olarak petrole dayanır.Petrolden sonra doğalgaz gelmektedir. Bölge dünya petrollerinin önemli bir kısmını sağlar.Bu enerji kaynaklarına ABD'nin ihtiyacı bulunmamaktadır. Bu enerji kaynaklarına esasında ihtiyacı bulunan ülke Çin vb. ülkelerdir. Körfez ülkelerindeki silahlı kuvvetler İç güvenliği sağlamaya yöneliktir.İran ve Irak farklılık gösterir. Bu ülkeler önemli sayılabilecek bir silahlanma çabası içerisindedirler.Kimyasal ve nükleer silah yapımı çabası içerisindedirler.Diğer silah sistemlerini ise geliştirmeye çabalamaktadırlar. Saddam'ın Kuveyt'İ işgalinden sonra Suudi Arabistan ve diğer körfez ülkeleri önemli ölçüde silahlanmaya gitmişlerdir. Körfez bölgesi uluslar arası sistem açısından oldukça önemlidir.Yerel dengeler uluslar arası sistemlerden güç almaktadır.ABD ,İran ve Irak'ı uluslar arası sistemden soyutlamak amacındadır.İran ve Irak ise bu soyutlamayı etkisiz kılmaya çabalamaktadırlar.Diğer körfez ülkeleri ise varlıklarını sürdürebilmek için batılı müttefikleriye aralarındaki ilişkiyi sıkı tutmaktadırlar. Körfez Savaşıyla birlikte ABD'nin bölgedeki etkinliği artmıştır.Körfez savaşından ise en çok zarar gören ülke Türkiye olmuştur.Özellikle uçuşa yasak bölgelerin ilan edilmesi Kuzey Irakta Kürt Devleti oluşumuna zemin hazırlamış aynı zamanda denetimden uzak bulunan bölgede PKK'nın barınabilmesine imkan sağlamıştır.Ekonomik bakımından da büyük ölçekli zararlara yol açmıştır.