Vadeli işlemler borsasının Türk tarım sektöründe belli başlı ürünlerde uygulanabilirliği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 1999

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: METİN GÜRLER

Danışman: GÜLSÜM AKALIN

Özet:

TEZ Y Konu : Vadeli Y?lemler Borsasynyn Türk Tarym Sektöründe Belli Ba?ly Ürünlerde Uygulanabilirli?i Ekonominin istikrar içinde olmasy bir taraftan tam istihdama ula?mak di?er taraftan da tarymsal ürünler fiyatlarynyn enflasyonist etkisinin (fiyatlarda dalgalanmalaryn olmamasy) ortadan kaldyrylmasy ile sa?lanyr. Tarym sektöründeki fiyat dalgalanmalary üreticileri ve sanayicileri gelecekle ilgili plan yapmakta zor durumda byrakmaktadyr.Fiyatlardaki bu dalgalanmalaryn ekonomiye kötü yönde etkilerini azaltmak için anynda tarym ürününün teslim edildi?i ve fiyatynyn ödendi?i spot piyasalaryndan farkly olarak A.B.D.'de Vadeli Y?lem Piyasalary kurulmu?tur. Futures piyasa,cinsi,kalitesi,miktary ve teslim yerleri gelecekteki teslim vadeleri önceden standard kalyplara ba?lanmy? tarym ürünleri üzerine yapylan,sadece de?i?ken olan fiyatyn borsada açyk yüksek sesle belirlendi?i yasal ve ba?layycy sözle?melerin(futures contracts) alynyp satyldy?y organize piyasadyr.Bu piyasalardaki i?lemler alycy ve satycynyn yanynda üçüncü bir taraf olan futures borsasy tarafyndan güvence altyndadyr. Futures Piyasalary fiyat dalgalanmalaryndan korunmaya çaly?an kesim(hedger) ve bu belirsizliklerden yararlanmaya çaly?an kesimlerin(spekülatör) arz ve talebi sonucu olu?mu?tur. Tarymsal ürünlerde A.B.D.'de 19. yüzyyldan beri yaygyn biçimde uygulanan futures borsasy ,Türkiye'de ilk defa Yzmir Ticaret Borsasynyn giri?imi ile kurulmak istenmi? ve Bakanlar Kurulu böyle bir borsanyn kurulmasyna izin vermi? ve gerekli yönetmelik resmi gazetede yayynlanmy?tyr. Bu tez çaly?masynda futures piyasalarynyn pamuk ve bu?day gibi tarymsal ürünlerde uygulanylabilirli?i incelenmi?tir. Haksyz kazancy önleyecek tedbirler alyndy?ynda futures piyasalar üreticiye,sanayiciye ve tarymla direkt ilgisi olmayyp futures sözle?meler üzerine yatyrym yapmayy dü?ünen finans çevrelerine fayda sa?layacaktyr. Commodities Such As Cotton and Wheat The stability in economy can be established not only by reaching the full employement level but also by eliminating the inflation effect of agricultural commodities' prices(eliminating the volality in prices). The volality in prices in agricultural sector causes some problems for producers and manifacturers during making plan for future.For lowering the bad effects of the volality in prices on economy,in U.S. futures markets were established different from spot markets where the commodity and the price determined in futures contract are paid at once. Futures markets are organised markets where the futures contracts on the agricultural commodities that the sort,quality,quantity and the delivery date are put in standards and only the price is flexible and determined in exchange by bargaining.These markets are under the guarantee of futures exchange over the buyer and seller of the futures contract.Futures markets are established by the supply and demand of the two partners of the exchange where one them wants to hedge against the volality of prices while the other partner hopes to gain during this volality.The former is called hedger where the latter speculater. Since 19th century the futures markets on agricultural commodities have been playing an important role in U.S.In Turkey the decision of establishment of the futures market on cotton was taken in 1996 by the government. In this thesis I searched the possibility of the application of futures market on agricultural commodities such as cotton and wheat. If the control mechanism to avoid the illegal earnings in futures market is established the market will bring utility to producers,manifacturers , who use agricultural commodity as input,and capitalists who wants to gain in futures market even they have no interest in agricultural sector.