Risale-i Beyanı-Cehennem (001b-031a) (metin-metnin söz dizimi-dizin-tıpkıbasım)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İbrahim Yalçın

Danışman: ZÜHAL HASENE KÜLTÜRAL

Özet:

ÖZET Bu çalışmanın konusu Muhammed Bin Mustafa’nın Risâle-i Beyân-ı Cehennemadlıel yazmanın, transkripsiyonyapılması, günümüz Türkçesine aktarımı, dilveimla özelliklerinin incelenmesi, söz dizimivedizin bölümlerinden oluşmaktadır. Üzerindeçalışılan 001b-031avaraklararasında Hz.Musa ile Allah arasında geçen soru-cevaplıbölüm.Hz. Musa’yaHz.Allah’ın verdiği öğütleri, uyarılarıveHz.Muhammet Mustafa(s.a.v)’in üstünlükleri veümmet-i Muhammed’in faziletleri venamazın yaratılması.Hz. Allah’ın ezeliveebediliğinin yeşil kuş örneğiyleanlatılması.Hz. PeygamberileŞeytan arasında geçtiği rivayet edilen metinde bazı Ashab’ın rivayetidiye tanımlanan şeytanın özellikleri, insanlaramusallat olması, insanları aldatma metotları.Hz. PeygamberinŞeytan’dan Ashabı için nasihat istemesi, Hz. Cebrail’in gelmesi veŞeytan’dan kovulma sebeplerinin anlatmasınıistemesi;Şeytan’ın anlatması vekovulmasebebiolarak Allah’ı çok sevmesinigöstermesi.Hz. Peygamberin bunun üzerineonu kovması, cehenneminyaratılması, özelliklerinin anlatılması vecehennemim katlarının anlatılması, cehennemdeki kuyuların, derelerin veazap aletlerinin tasvir edilmesi. Sonbölümdeise arş, arşın yaratılması, cennetin yaratılması, cennetin katları, cennetin katlarının tasvir edilmesi, cennetin ırmakları, cennettebulunan Tubaağacı vecennettebulunan nimetlerin tasvir edildiği bölümler anlatılmaktadır. Giriş bölümündeTürk milletinin Orta Asya’dan başlayan göçleri, gittikleri yerdedevlet kurmaları, dilvekültürleri;Türk boyları arasındakisiyasi vekültürel ilişkileri vebunun dileyansımaları ırmak metaforu kullanılarak anlatıldıktan sonraOğuzTürkçesi vedilözellikleri, eserin içeriği, bölümleri, dilveüslupözellikleri vedilincelemesisonbölümündemetinde geçen imlası farklı olarak yazılmış kelimelertablo halindegösterilmiştir. Risâle-i Beyân-ı Cehennem’in çalışmayakonu olan 001b-031aarası varakları günümüz Türkçesine aktarıldı, metin günümüz Türkçesine aktarılırken metindeayet veHadislerin anlamları verildi. Dil incelemesi bölümündeçekimveyapımekleri,fiilimsiler,birleşik fiillerin görünümleri, söz dizimivecümlebilgisiTürkçenin tarihseldönemlerine göre verilmeye çalışıldı böylece metnin tasnifi yapılmaya çalışıldı. Dizin bölümündekelimelerin, türleri veanlamlarıyazıldı, metinde geçtiği yerler gösterildi, metinde geçen kişiveyer adları ileArapçaibareleriçin ayrı birer dizinhazırlandı.XIII SUMMARY Thetopicofthis studyis Muhammed Bin Mustafa’s work named Risale-i Beyan-ı Cehennem’s transcription, quotation to today’s Turkish and languageandspelling characteristics’sresearch andtransmission. Between001b-031aleafsthat isstudied on, thereis aquestion answer part that has been amongHertzMoses andGod,the warnings and advices which God gives toHertzmoses and the superiorityofHertzMohammed, the virtueof the Moslems, the creation ofritual worship and the etarnal ofGod is shown by the instance of green bird, is explained. Also in the text there has been-rumoured that happens among the prophet and Satan, by the definiations ofsome companions ofprophet, characteristics of Satan,its pestertothe people, methods ofdeceiveofpeople, HertzProphet’s desireadviceforthe companions ofhim from Satan,the coming ofGabriel and its desirefrom Satan-thereason of to bedischarged, Satan’sexplainingsand tellings fordischargeas areason ofthe its supreme loveof God and by the resultofthis HertzProphet’s dischargeofSatan, the creation andcharacteristics of hell, description oflayers ofhell, descriptionbrooks, wells and tortureitems areexplained. In the lastpart ofthe highestheaven, the creation ofthe highest heaven, the creation heaven, layers ofheaven, description of layers ofheaven, thetreeof heavenand blessing that has been in the heavenis explained. In the introduction part, Turkish nations’s immigration that begins fromcentral Asia, the foundation ofstate wheretheyhavebeen, their languageand culture, the political and cultural relatonship between thetwo Turkic Tribeandafter expalaining ofthis reflections to languageby usingthe metaphor ofriver, Turkish ofOghuzand their languagecharacteristics and the contentofwork, its chapters, languagecharacteristics and in the lastpart oftheresearch oflanguage, the words that take part in with the different spelling are shown by the chart. Risale-i Beyan-ı Cehennem’s 001b-031aleaf that is the topicofstudy, is transmitted to today’s while the text is tradition aregiven. In thepart oflanguageresearch itistried to begiven appendix and morpheme, gerunds, compound verb’saspects according to historical term of Turkish and by the wayitis tried to bedoneclassification of text. In the part ofındex, types and meaningsofthe words arewritten, itis shown the placeofthewords in thetext and also itis prepared separate index forthe names oftheperson and place that take place in the text with Arabic clauses.