Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TÜLAY ÇELİK
Danışman: Serpil Kırel
Özet:Anahtar Kelimeler : Sinema, Yönetmen, Yönetmen Sineması Türk Sineması, Film Üretimi, Sinema Endüstrisi 1990 SONRASI TÜRKİYE’DE ‘YÖNETMEN SİNEMASI’ ALANINDA FİLM ÜRETİM SÜRECİ 1990 sonrası ‘yönetmen sineması’ alanı, film üretiminin, sinema dili ve yapım koşulları açısından, önceki dönemlerden farklılaştığı ve bu farklılaşmanın nitelikli yapıtlara dönüştüğü bir alanı ifade etmektedir. Yönetmenlerin bireysel çıkışlarıyla şekillenen, uluslararası düzeyde büyük bir görünürlük kazanan bu sinema alanında üretim yapan yönetmenlerin sayıları artarken, ‘Yönetmen sineması’ alanındaki üretim sürecinin, ulusal düzeyde yapım imkânlarının sınırlılığı ve üretimde uluslararasılaşma gibi iki önemli bileşene sahip olduğu da görülmektedir. Ekonomik, estetik, ideolojik, tarihsel ve ilişkisel olarak sinemanın büyük bağlamı içinde ele alınması gerektiği düşüncesinden hareketle, film üretim sürecinin bileşenlerinin diğer ülkelerdeki üretim koşullarıyla ve dünyada yaşanan ekonomik, jeopolitik, kültürel gelişim ve dönüşümün ortaya çıkardığı ilişkiler ağıyla birlikte bütünsel olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. 1990 sonrası ‘yönetmen sineması’ alanı içinde yer alan yönetmenler ekseninde, sinema dili ve üretim koşulları açısından film üretim sürecinin ve bu sürecin belirleyici dinamiklerinin incelenmesi, Türkiye’de ‘yönetmen sineması’ alanını ortaya çıkaran koşulların, üretim bileşenlerinin sayısını arttırarak yapısal bir değişime neden olduğu ve yeni üretim yapısında uluslararası bağımlılık ilişkilerinin belirleyici bir faktör haline geldiği sonucunu ortaya koymuştur. Yeni bağımlılık ilişkilerinin yarattığı küresel sanat pazarının üretim bileşenleri ise, dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de, ‘yönetmen sineması’ alanındaki filmlerin gerçeklik arayışı eksenindeki, eleştirel, kalıcı anlamlar üreten, karşı bilinç geliştirebilen, dönüştürücü niteliğini olumsuz yönde etkilemekte ve bu sinemanın varlık alanını tehlikeye atmaktadır. Key Words : Cinema, Director, Auteur Cinema, Turkish Cinema, Film Production, Cinema Industry ABSTRACT FILM PRODUCTION PROCESS IN TURKEY AFTER 1990 IN THE FIELD OF ‘AUTEUR CİNEMA’ The field of ‘auteur cinema’ after 1990, represents a space where a differentiation occurred in terms of cinema language and production conditions, which could be converted into qualified works. This cinema shaped by the individual rises of the auteurs, has become manifest at the international level as well in Turkey. Although the number of the directors working in this field increases in Turkey, the production conditions of ‘auteur cinema’ have two problematic properties such as the limitedness of production possibilities at national level and internationalization in production. From the opinion that the cinema should be handled in its broad context economically, esthetically, ideologically, historically and attitudinally, the components of film production process are required to be evaluated entirely with the production conditions in other countries and the relations systems created by economical, geopolitical, cultural development and transformation experienced all over the world. When the directors and film production processes taking place in the field of ‘auteur cinema’ after 1990 are focused on and the determinative dynamics of these processes are evaluated in terms of cinema language and production conditions, it has been observed that the conditions creating the field of ‘auteur cinema’ in Turkey leaded to a structural alteration enhancing the number of production components and the international dependency relations became a determinative factor in the new production structure. While the production components of global art market created by the new dependency relations, affected the transformative property of the films in the field of ‘auteur cinema’ negatively both in Turkey and the world, which costitued an axe for searching, criticizing, producing significative meanings, and endanger the actual field of this cinema.