Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Abdurrahman Cahid Örengül
Danışman: OSMAN TALAT SABUNCUOĞLU
Özet:Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dikkat problemleri, hiperaktivite ve dürtüsellik çekirdek belirtilerinin beraberinde sosyal zorlukları da bünyesinde barındıran çocukluk çağının en sık görülen nörogelişimsel bozukluklarındandır. DEHB’ li çocuklarda akran istismarı/zorbalığın daha fazla olduğu bilinmekle birlikte sosyal alandaki zorluklarda düzelme sağladığı gösterilmiş metilfenidat tedavisinin zorbalık düzeyine etkisi araştırılmamıştır. Bu çalışmada yeni tanı konan ve henüz ilaç kullanmamış DEHB’li çocuklarla en az iki okul dönemi düzenli ilaç kullanmış DEHB’li çocukların zorbalık durumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yeni tanı alan ve henüz ilaç tedavisi başlanmamış olan (n=34) ve iki dönemden uzun süredir metilfenidat tedavisi almakta olan (n=30) 8-16 yaş arası çocukların Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli ile DEHB tanısı ve eştanıları değerlendirildi. Zorbalık durumlarını değerlendirmek için çocuklara Olweus öğrenciler için akran zorbalığı anketi, çocukların ebeveyn ve öğretmenlerine de anket temel alınarak hazırlanmış bir zorbalık değerlendirme formu verilmiştir. Zeka geriliğini dışlamak için WISC-R testi ile birlikte klinik ve gelişimsel parametreler değerlendirilmiş, DEHB şiddetini belirlemek için Conners’ anababa ve öğretmen derecelendirme ölçekleri kullanılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda özbildirim ölçeklerinde yeni tanı alan grubun % 44’ü kurban, %8,8’i zorba/kurban olarak saptanmış, hiç zorba belirlenmemiştir. Tedavi alan grubunsa %23,3’ü kurban, %6,7’si zorba, %10’u zorba/kurban olarak saptanmıştır. Özellikle yeni tanı grubu ile tedavi alan grubun kıyaslanmasında kurban oranında saptanan fark istatistiksel anlamlılığa ulaşmadı. Cinsiyet, DEHB şiddeti, içselleştirici ve dışsallaştırıcı bozukluk eştanısı olup olmaması zorbalığa maruz kalan grupla kalmayan grup arasında değişmemekteydi. Ebeveyn ve öğretmen formlarına göre saptanan zorbalık oranları her iki grupta da çok düşüktü. Ebeveynlerin %26,7’si ile öğretmenlerin %50’si tedaviyle zorbalıkta azalma olduğu görüşündeydi. Sonuç olarak bu çalışmada yeni tanı konan ve tedavi alan DEHB olgularında zorbalığa maruziyet düzeyleri arasında fark saptanmış olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. Öğretmen ve ebeveynler zorbalık davranışlarının büyük oranda farkında olmamalarına rağmen tedavinin zorbalık üzerine olumlu etkisi olduğu düşünmektedirler. Çalışmamızın bulguları literatür eşliğinde düşünüldüğünde zorbalığa katılan çocukların DEHB açısından değerlendirilmesi ve uygun tedavi yaklaşımlarının önerilmesinin, bu davranış problemlerinin azaltılmasında önemli olduğu sonucuna varılabilir. Anahtar kelimeler: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, zorbalık, akran örselemesi, metilfenidat, çocuk ve ergen ABSTRACT With regard to the Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), consisting of attention problems, hyperactivity and impulsivity as core symptoms together with social diffuculties, is one of the most common neurodevelopmental disorders of childhood. Although increased peer victimisation/bullying rates in children with ADHD are known, to the best of our knowledge there are no studies about the effects of methylphenidate on bullying, which is a drug demonstrated to improve the accompanying social problems of ADHD. The purpose of this study is to compare the presence of bullying behavior (both being a bully and being a victim) in newly diagnosed ADHD children who are dug-naive with children who have a past ADHD diagnosis and who are on a regime of regular methylphenidate treatment for at least the past two school terms. Drug-naive, newly diagnosed children with ADHD (n=34) and children taking methylphenidate regularly for the past two school terms (n=30) who were between 8 to16 years, were evaluated with Kiddie Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia Present and Lifetime Version (K-SADS-PL) for diagnoses of ADHD and coexisting psychiatric disorders. Children completed the Revised Olweus Bully/Victim Questionnaire and their parents and teachers completed a form prepared based on the self-report to determine the bullying involvement of the children. WISC-R test as well as clinical and developmental parameters of cognitive competence were used to rule-out intellectual disability and Conners’ parent and teacher scales were used to rate symptom severity. In self-report measures 44% of the newly diagnosed children were identified as victims, and8,8% were identified as bully/victims, where they were not bullied. In the treatment group, 23,3% of the children were identified as victims, 6,7% as bullies and 10% as bully/victims, based on a self-report. The difference in victimization rates between the two groups did not make statistical difference. Gender, ADHD symptom severity, coexisting intenalizing and externalizing disorders didn’t differ between the groups. Bullying involvement rates were very low according to the parent and teacher-rated bullying questionnaires. 26,7% of the parents and 50% of the teachers reported a decrease in bullying involvement with methylphenidate treatment. In conclusion, there was a difference in rates of victimization between the newly diagnosed ADHD group and the ADHD group under methylphenidate treatment, but this didn’t reach any significant statistical difference. Although parents and teachers were not very well in recognizing victimized children, they reported an improvement in bullying involvement in children who are on methylpehnidate. Considering our findings with the current literature on this topic, one can conclude that clinical evaluation of children involved in bullying (either as a victim, as a bully or both) for the presence of ADHD and appropriate treatment for those diagnosed with ADHD could be important in the management of these behavioral problems. Key Words: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, bullying, peer victimization, methylphenidate, child and adolescent