Ebu‟s-senâ el-ġsfahânî‟nin nâziru’l-‘ayn adlı eserinin tercümesi, takdim ve tahkiki

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mehmet Demir

Danışman: ALİ DURUSOY

Özet:

EBU’S-SENÂ EL-İSFAHÂNÎ’NİN NÂZİRU’L-‘AYN ADLI ESERİNİN TERCÜMESİ, TAKDİM VE TAHKİKİ Bu çalışmanın konusu, Ebû’s-Senâ Şemseddin el-İsfahânî’nin (674-749/1276-1349) Nâziru’l-‘Ayn adlı mantık eserinin tercümesi, takdim ve tahkiki olacaktır. Bilindiği gibi Aristoteles (M.Ö. 384-322) ile başlayan mantık yazımı, kendisinden sonraki dönemlerde onun bu alandaki eserlerinin Organon adı altında bir araya getirilmesiyle sistematik bir hale bürünmüştür. Beş tümel konusunun eklenmesiyle bölümlerinin sayısı dokuz olan klasik mantık, tercüme hareketlerinden sonra Müslüman mantıkçılar tarafından lafız ve delalet bahislerinin eklenmesiyle on bölüm halinde yazılmaya başlanmıştır. Tarihi süreç içerisinde muhtelif mantık yazım gelenekleri oluşurken, sıkça başvurulan yazım şekillerinden birisi muhtasar mantık yazımı olmuştur. Bu türün en meşhur örnekleri arasında Alî b. Ömer el-Kâtibî’nin (ö. 675/1277) Şemsiye’si ve Esiruddin el-Ebherî’nin (ö. 663/1265) İsagûci’si kitaplarını zikredebiliriz. Bu çalışmaya konu olan Nâziru’l-‘Ayn hacim açısından birinci kitaptan kısa, ikincisinden ise uzundur. İçerik bakımından ise Şemsiye’de olduğu gibi, klasik mantığın neredeyse bütün konularını incelemiştir. Anahtar Kelimeler: Klasik Mantık, İsfahânî, Nâziru’l-‘Ayn ABSTRACT THE TRANSLATION, INTRODUCING AND CIRITICAL EDITION OF ABU’S-SENÂ AL- ISFAHÂNÎ’S BOOK NÂZİRU’L-‘AYN The aim of this study is to translate, introduce and critical edition of Abû’s-Senâ Shamseddin al- Isfahânî (674-749/1276-1349)’s book Nâziru’l-‘Ayn. As it is known, starting with Aristoteles (B.C. 384-322), the logic writing tradition, came into being under name of Organon due to collecting his books about logic by his some commantaries after him. Adding five universals (eisagoge) to Organon, the number of classic logic’s chapter became nine. After translation movements in the Muslim Worlds, it was come to write as ten chapters with adding the chapter word and indication to it. In time, various of logic writing style were manifested, one of them was to write logic books as compendious. The most famous example of book writing that style are Alî b. Ömer el-Kâtibî (ö. 675/1277)’s Shamsiyya and ve Esiruddin el-Ebherî (ö. 663/1265)’s Eisagoge. Our subject of this study, Nâziru’l-‘Ayn, is shorter than the former and longer than the latter according to size. On the other hand, contextually it, like Shamsiyya, touches on almost all of subjects of classic logic. Keywords: Classic Logic, Isfahânî, Nâziru’l-‘Ayn