Küreselleşme ve küresel kent kavramı: New York, Londra, İstanbul kentlerindeki ekonomik- sosyal transformasyon sürecinin analizi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2002

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Hakan Altıntaş

Danışman: NALAN GÜREL

Özet:

Küreselleşme konusunda ardı arkası kesilmeyen tartışmalar ekseninde kavrama karşı olanlar ve kavramı destekleyenler kendi tezlerini desteklemek için sınırsız bağlantılar kurarak büyüleyici fikirler üretmişlerdir. Sosyal Bilimciler retorik konteyner ve retorik akımlar arasında tercih sorunlarını göz ardı etmiştirler. Günceli sorgulayan sorulardan birisi de neyin gerçekte en yeni olduğu olgusudur. Sürekli değişim olgusunu sınırlayan mekanizmalar nelerdir? Her şeyden önce, küreselleşme sürecinin ağsal bağlantılarının ve sınırlarının ayrımını ortaya koyabilmek için yeni kavramsal analiz yöntemlerine ihtiyacımız olduğudur. Küresel-yerel eksenindeki çalışmalarda en önemli ve en yaygın kavram küresel kentlerdir. Küresel kentler, küreselleşme sürecini aydınlatan anahtar kavram olarak tanınmıştır. Literatürde birçok kez küresel kentler küresel piyasa ekonomisinin rakipleri olarak tanımlanmıştır. Küresel kentler yeni meta-coğrafik yapı içerisinde ortaya çıkan ve rekabetçi yapılarından dolayı ekonomik başarıları gerçekleştiren kentlerdir. İstanbul kentinin küresel kent oluşum sürecindeki yeri konusunda çok az bilgi birikimine sahibiz. Küresel kent araştırmalarında Achilles'in zayıf noktası yeterli ve güvenilir veri eksikliği üzerinde odaklaşarak İstanbul kentinin küresel kent sistemi ve hiyerarşisindeki yerini tayin etmede belirsizliğe yol açmaktadır. Bu tez çalışmasında veri eksikliğine rağmen bulunabilecek uygun verilerle İstanbul-New York-Londra kentleri arasındaki ilişki ağının aydınlatılacağı fikri ileri sürülmüştür. Araştırma kapsamında İstanbul-New York-Londra kentleri arasındaki yeni coğrafya ve ilişki düzleminin oluşturduğu küresel kent, ağ sistemi deneysel gözlemler ışığı altında incelenmiştir. Yeni binyılda küresel boyutta İstanbul-New York-Londra kentleri arasındaki ilişki düzlemi ulus-devlete karşı meydan okumalarını da kapsama alan özgün bir akademik çalışmadır. Kentler bölgesel ve bölgelerarası kategoriler içinde sıralanmaktadır. Londra ve New York (İstanbul hariç) kentlerinin birinci sınıf küresel kent olduğu tartışılmaz bir gerçektir. İstanbul nasıl birinci sınıf küresel kent olacaktır? sorusu bu bağlamda ön plâna çıkmaktadır. Tez çalışmamızda çeşitli araştırma bulguları yardımıyla küresel kentler arasında kapsamlı ve karşılaştırmalı derin analizler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: küreselleşme, dünya kenti, küresel kent, ağsal kent, metacoğrafya. ABSTRACT The incessant talk about globalization - the word, the images associated with it, and arguments for and against "it" - both reflect and reinforce fascination in boundless connectivity. Yet scholars do not need to choose between a rhetoric of containers and a rhetoric of flows. Not least of the questions we should be asking concern the present: what is actually new? What are the limits and mechanisms of ongoing changes? And above all, can we develop a differentiated vocabulary that encourages thinking about connections and their limits? In consideration of the local-global nexus it is commonplace to emphasize global cities. Global Cities are acknowledged to be key aspects of globalization. In many accounts, these cities are depicted as rivals in a global marketplace, their economic success a result of their "competitive advantage". Global cities is emerging which constitutes a new metageography. However, although there has been an accumulation of knowledge on global city formation we know very little about İstanbul as a global city. An Achilles heel of global city research is the lack of available data that quantifies the changing positions of Istanbul in the global city system and hierarchy. This thesis begins to address this poverty of data, by showing that appropriate data can be identified and analysed to study relations between London-New York-Istanbul. This thesis reports upon a preliminary empirical investigation into measuring this new geography of London-New York-Istanbul relations, for studying the global city network. This is the first time London-New York-Istanbul relations on a global scale have been studied in this way which is crucial because in the new millennium it will be the transnational functions of these settlements which, if not eclipsing the state altogether, will materially challenge states and their territories. A key finding is that most cities group into regional or inter-regional clusters; London and New York (but not Istanbul) are exceptional in forming their own distinctive 'global city' dimension. How the city of Istanbul get first rank in global city hierarchy? The overall conclusion is that global city formation, a core process of globalization, has created a rich and informative geographical complexity. Since there is order to the complexity, the thesis finishes with a multifarious research agenda derived from this first comprehensive, comparative analysis of global cities. Keywords: globalization, world city, global city, network city, metageography.