Câmiu't-Tevârîh'teki İlhanlı minyatürlerinin taht sahneleri analizi (TSMK h.1653)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ZEYNEP BATO

Danışman: Şehnaz Biçer

Özet:

Orta Asya'da zamanla büyüyen bir topluluk olan Moğol İmparatorluğu, sahip olduğu zaferler sonrası tek bir merkezden yönetilemeyecek duruma gelmişti. Bunun sonucunda İmparatorluk, Cengiz Han'ın oğulları arasında paylaştırılmış ve geniş coğrafi bölgelere yayılmıştır. Orta Asya'dan Yakın Doğu'ya uzanan bu fetihler sonrası İmparatorluğun bir kolu olan Hülagü komutasındaki İlhanlılar, İran'da hüküm sürmeye başlamış, İslam kültür tarihinde yeni bir dönem başlamıştır. Oluşan bu yeni dönem ile birlikte, form dilinde İslam özelliği görülmeyen ancak üslubuyla Orta Asya ve Uzak Doğu resim geleneklerine bağlı Moğol üslubu adı altında yeni bir stil gelişir. Siyasî ve kültürel alanda önemli başarılara imza atan İlhanlı sarayının baş veziri Reşîddüddin Fazlullah-ı Hemedânî, Gazan Han'ın isteği üzerine Moğol Tarihi'ni konu alan Câmiu't-Tevârîh adlı eserini yazmıştır. Bu eser modern anlamda ilk dünya tarihi olarak kabul edilmiştir. Bu eserin ikinci cildine ait olan TSMK H.1653 nüshasının Selçuklu Tarihini içeren bu bölümünün minyatürleri tezimizin ana konusudur. Bu çalışmanın amacı; farklı coğrafyalarda yaşamış toplulukların kültürleri bakımından birbirlerinden nasıl etkilendiklerinin analizi yapılarak, araştırması yapılan konunun sanat tarihi alanında yapılan çalışmalar paralelinde görsel sanatlara da bir ışık tutması ve sonraki dönemler için bir kaynak oluşturmasıdır.

Mongol Empire which grew rapidly in Central Asia, after its victories became unmanageable from a single center of power. As a result, the Empire was shared among the sons of Genghis Khan and spread out to wider geographic regions. After these conquests from Central Asia to the Near East, the Ilkhanids, which had been under the command of Hulagu a branch of the Empire, started to reign in Iran. As a result a new era started in the History of Islamic culture. With this new period, a new style developed under the name Mongol Style, which does not show Islamic features in form language, but is connected to Central Asian and Far Eastern painting traditions. Rashid al-Din Hemedani, the chief vizier of the Ilkhanid Palace, had achieved significant success in politics and culture. At the request of Gazan Khan he wrote his book named Jami' al-Tawarikh that deals with Mongolian History. This work has been accepted as the first world history in a modern sense. Miniatures in the copy of TSMK H.1653, which belongs to the second volume of this work, is the main subject of our thesis. The purpose of this study is to analyze how the communities that lived in different geographies are affected by each other in terms of their cultures. The subject of the research sheds light on visual arts in line with the studies in the field of art history and creates a resource fort the next periods.