İslam dünyasında medeniyet ve kültür tartışmaları: Malik bin Nebi örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Muhammed Turan Çalışkan

Danışman: HALİL AYDINALP

Özet:

17. yüzyıldan itibaren Batı merkezli bir modernleşme hareketi ile karşılaşan İslam dünyası, devlet ve toplum planında türlü sarsıntılar geçirmiş ve bünyesinde bir değişim ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Galip-mağlup ilişkisi ve sosyal psikolojisi eşliğinde gelişen tarihî seyir, İslam dünyasının tamamına yakınını Batılı sömürgeci ülkelerin işgali ve sömürge olgusu ile muhatap kılarak toplumsal sorunların sayısını artırmış ve böylece değişim kaçınılmaz bir hal almıştır. İşgal ve sömürgeciliğin sebep olduğu bunalım ortamı, bu darboğazdan çıkış için yoğun tartışmaları tetiklemiş; bu tartışmalar daha ziyade, gelişmiş siyasî, askerî ve teknik gücüyle Batı’nın temsil ettiği düşünülen kültür ve medeniyet kavramları etrafında yoğunlaşmıştır. 1830-1962 yılları arasında Fransa’nın sömürgesi olan Cezayir’de doğup büyüyen Malik bin Nebi, bir düşünür olarak Cezayir özelinde İslam dünyasının temel problemlerine ve bunların çözüm yollarına dikkat çekmiştir. O, İslam dünyasının probleminin temelde bir medeniyet problemi olduğunu ve sömürüye yatkın olma halinin meseleyi karmaşıklaştırdığını düşünmektedir. Bu bağlamda yaptığı medeniyet analizi/şeması ve pedagojik kültür programı ile Müslüman toplumların gerikalmışlık sorununu aşmayı ve onları tarihî misyonlarına tekrar kavuşturmayı amaçlamıştır. Malik b. Nebi’nin geliştirdiği analiz şeması, benzer sorunlarla uğraşan bugünkü İslam Dünyası için önemli katkılar yapabilecek bir potansiyele sahiptir. -------------------- Faced with a Western-centered modernization movement from the 17th century onwards, the Islamic world has undergone various concussions in the state and society plan and a need for change has emerged within it. The course developed with the victory-defeat relationship and social psychology raised a variety of social problems in almost all of the Islamic world confronted with the occupation and colonial phenomena of Western colonial countries and thus the change became inevitable. The crisis of occupation and colonialism has triggered intense debates to overcome this bottleneck. These discussions especially focused on the concepts of culture and civilization, which were thought to be represented by the West with its developed political, military and technical power. Malik bin Nebi, born and raised in Algeria, the colony of France between 1830 and 1962, drew attention to the fundamental problems of the Islamic world in Algeria and their solutions. He thinks that the problem of the Islamic world is basically a problem of civilization and that the tendency to exploitation complicates the issue. In this context, with the civilization analysis/scheme and pedagogical culture program, it aimed to overcome the problem of backwardness of Muslim societies and bring them back to their historical missions. Malik b. The analysis scheme developed by Nebi has the potential to make significant contributions to the Islamic world today, dealing with similar problems.