Aristoteles ve Fârâbî'de Burhân teorisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Felsefe ve Din Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ALİ TEKİN

Danışman: ALİ DURUSOY

Özet:

Adı ve Soyadı Ali Tekin Anabilim Dalı Felsefe ve Din Bilimleri Programı İslam Felsefesi Tez Danışmanı Prof. Dr. Ali Durusoy Tez Türü ve Tarihi Doktora – Mayıs 2014 Anahtar Kelimeler Aristoteles, Fârâbî, burhân, bilgi, bilim. Aristoteles ve Fârâbî’de Burhân Teorisi Tarihte bilgi ve bilim kuramı üzerine yazılmış ilk kitap Aristoteles’in Kitâbu’l-Burhân’ıdır. Aristoteles mantık biliminin dördüncü kitabında bilginin ve bilimin nasıl elde edileceğini ve nasıl kurulacağını ortaya koymuştur. Aristoteles’in bilgi ve bilim kuramının temel terimi apodeiksis, yani burhandır. Zorunlu öncüllerden kurulan kıyas diye tanımlanan burhan, öncelikle bilginin, ardından ise bilimin kendisi üzerine inşa edildiği en temel terimdir. Meşşâî bir filozof olan Fârâbî Arapçada mantık bilimini ilk defa kuran ve kaleme aldığı Kitâbu’l-Burhân ile felsefe-bilimin usulünü yeniden ele alan kurucu bir filozoftur. Fârâbî’nin Kitâbu’l-Burhân’ı Meşşâî mantık ve felsefe geleneğinde kaleme alınmış en özgün Kitâbu’l-Burhân çalışmasıdır denilebilir. Tezimizde Meşşâî felsefenin kurucu iki filozofunun Kitâbu’l-Burhân’ları temelinde bir bilgi ve bilim kuramı tasviri ve tahlili yapmaya ve Fârâbî’nin Aristotelesçi burhan teorisine yaptığı katkıları ortaya koymaya çalıştık. ABSTRACT Name and Surname Ali Tekin Field Philosophy and Religious Sciences Programme Islamic Philosophy Supervisor Prof. Dr. Ali Durusoy Degree Awarded and Date PhD. – May 2014 Keywords Aristotle, al-Farabi, demonstration, knowledge, science. Theory of Demonstration in Aristotle and al-Farabi The first book written on theory of knowledge and theory of science in history is Aristotle’s Posterior Analytics. Aristotle puts forward how can be acquired and established knowledge and science in fourth book of logic. The basic term of Aristotle’s theory of knowledge and theory of science is demonstration, namely apodeiksis/burhân. Demonstration defined as syllogism occured necessary premises is the most basic term which fistly knowledge and after science built on it. A Peripatetic philosopher al-Farabi is founder philosopher who is established logic in Arabic for the first time and handled method of philosophy-science again. It can be said that al-Farabi’s Kitab al-Burhân was the most original Kitab al-Burhân written in Peripatetic logic and philosophy tradition. In our thesis we tried to describe and analyse theory of knowledge and theory of science on the basis of Kitab al-Burhâns of two founder philosopher and put forward al-Farabi’s contributions about Aristotelian theory of demonstration.