İlköğretim okullarında toplam kalite yönetimi uygulanmasının öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyine etkisi (İstanbul örneği)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2005

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Cemil Keskin

Danışman: MÜNEVVER ÇETİN

Özet:

Ülkemizin istenen kalkınma düzeyine ulaşabilmesi, çağdaş gelişmeyi yakalayabilmesiyle, Türkiye Milli Eğitim sisteminin gelişmişlik düzeyi arasında yakın bir ilişki vardır. Türkiye Milli Eğitim sisteminin her düzeydeki örgütlerinin kendilerinden beklenen işlevlerini layıkıyla yapabilmeleri için , çağdaş bir anlayışla örgütlenmeleri ve çağdaş bir anlayışla yönetilmeleri gerekmektedir. Yapılan araştırmalarda Toplam Kalite yönetimi adı altında örgütsel yapıyı şekillendirme ve standart belge ve sistem kuralları koymanın verimliliği tek başına arttıramayacağı bunun için inanmış ve adanmış çalışanlara sahip olmanın gerektiği de anlaşılmıştır. Bu araştırmanın amacı; İlköğretim okullarında Toplam Kalite Yönetimi uygulanmasının, yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyine etkisini ortaya koymaktır. Ayrıca demografik özelliklerin Toplam Kalite Yönetimi uygulama düzeyini değerlendirme biçimini ve yönetici ve öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlık düzeyini faklılaştırıp farklılaştırmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışma; okullarda yönetimden kaynaklanan sorunların ortadan kaldırılması, yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyinin artmasıyla Türk Milli Eğitim Sisteminin hedeflerine ulaşmasına katkı sağlanması açısından önemlidir. Bu araştırma Müfredat Laboratuar Okullarında, Normal İlköğretim Okullarında, Özel İlköğretim Okullarında çalışan öğretmenlerin TKY ölçeğine verdikleri cevaplardan alınan puanlarla örgütsel adanmışlık ölçeğine verdikleri cevaplardan alınan puanları karşılaştırmak üzere yapılan, ilişkisel tarama modellerinden "karşılaştırma" türünde, betimsel nitelikte bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini İstanbul'daki ilköğretim okullarında çalışan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise İstanbul ili içindeki random yöntemiyle belirlenen MLO,RESMİ ve araştırmaya katılmayı kabul eden ÖZEL ilköğretim okullarında çalışan yönetici ve öğretmenler oluşturmaktadır. Toplam 673 anket değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmada çalışanın görev , yaş, mezun olduğu okul , okulunda çalıştığı süre, meslekte çalıştığı süre bilgilerini içeren ''Kişisel Bilgi Formu'', uygulama yapılan okulların Toplam Kalite Yönetimi uygulama düzeyini belirlemek için geçerlilik güvenirlik analizi de yapılan ''Eğitim Örgütlerinde Toplam Kalite Yönetimi Ölçeği'', yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyini belirlemek üzere ''Yönetici Ve Öğretmenlerde Örgütsel Adanmışlık Ölçeği'' uygulanmıştır. Araştırma verileri bilgisayarda "SPSS for Windows ver:12.0 programında çözümlenmiş, manidarlık .05 düzeyinde sınanmış, diğer manidarlık düzeyleri ayrıca belirtilmiştir. Araştırmada aşağıdaki bulgular elde edilmiştir: 1. Demografik özellikler yönetici ve öğretmenlerin okulda Toplam Kalite Yönetimi uygulama düzeyini değerlendirme biçimi ve örgütsel adanmışlık düzeyini etkilemektedir. 2. ÖZEL ilköğretim okulları Toplam Kalite Yönetimi uygulama düzeyi(yönetim kalitesi) Müfredat Laboratuar Okulları ve RESMİ ilköğretim okullarına göre daha yüksektir. Müfredat Laboratuar Okulları ve RESMİ ilköğretim okullarının Toplam Kalite Yönetimi uygulama düzeyi(yönetim kalitesi) arasında bir farklılık yoktur. 3. ÖZEL ilköğretim okulları yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel adanmışlık düzeyi Müfredat Laboratuar Okulları ve RESMİ ilköğretim okullarının yönetici ve öğretmenlerine göre daha yüksektir. Müfredat Laboratuar Okulları ve RESMİ ilköğretim okulları yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel adanmışlık düzeyi arasında bir farklılık yoktur. 4. Toplam Kalite Yönetimi ve Örgütsel Adanmışlık arasında tüm alt boyutlarda ve tüm okullarda çok güçlü bir ilişki vardır. Araştırma sonuçlarına göre ülkemizde genel olarak eğitim yönetimi ve sorunu yaşanmaktadır. Sorunların yönetici ve öğretmenlerce biliniyor ve ifade edilebiliyor olması önemli bir aşamadır.Ülkemizin eğitim örgütleri, yönetici ve öğretmenleri sorunları bilmekte ve çözüm için üst yönetimlerin liderliğini beklemektedir. Okullarımızda Toplam Kalite Yönetimi gerekli alt yapı hazırlıkları tamamlanarak uygulanmalıdır.Araştırma sonuçlarının da ortaya koyduğu gibi ilköğretim okullarında Toplam Kalite Yönetimi uygulandığında yönetici ve öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri yükseltilebilecek ve okullarda beklenen verimlilik sağlanabilecektir. Anahtar Kelimeler: İlköğretim Okulu, Yönetici ve Öğretmenler, Toplam Kalite Yönetimi, Örgütsel Adanmışlık ABSTRACT There is a close relation between development level of Turkish National Education system and our country's ability to attain to desired progress level and catching the contemporary development. Organizations in each level of Turkish National Education system are required to be organized and managed by a contemporary mentality in order to properly do the functions expected from them. It is understood by studied researches that forming organizational structure under name of Total Quality Management and putting standard documents and system rules cannot increase the efficiency solely, thus acquiring believed and dedicated employees is also a must. The purpose of this research is to put forth the effect of application of Total Quality Management at primary schools to the organizational dedication level of directors and teachers. In addition, it is studied to determine whether the demographic properties differentiate the evaluation style of application level of Total Quality Management and Organizational Dedication level of directors and teachers or not. This study is significant in terms of eliminating the problems arisen from management at schools and contributing Turkish National Education System to achieve its goals by increasing the organizational dedication level of directors and teachers. This research is done by comparing points taken from responses of teachers work at Curriculum Laboratory Schools, Normal Primary Schools and Private Primary Schools to the Total Quality Management scale and points taken from responses of the mentioned teachers to organizational dedication scale, and it is in the "comparison" kind of relational scanning models and in a descriptive attribute. Teachers working at primary schools in Istanbul constitute the environment of the research. And the sample of the research is constituted by the directors and teachers working at Curriculum Laboratory School and Official Schools determined by random method in Istanbul and Private primary schools that accepted to participate in this research. Totally 673 questionnaires are taken into evaluation. In the research, "Personal Information Form" including the information on duty, age, graduated university of the employee, his/her period of working in that school and period of working in that profession; "Scale of Total Quality Management in Education Organizations" of which validity reliability analysis is also done in order to determine the level of application of Total Quality Management in the applied schools; "Scale of Organizational Dedication at Directors and Teachers" to determine the organizational dedication level of directors and teachers are applied. Research data are analyzed in "SPSS for Windows ver: 12.0" program on computer, the significance is tested in .05 level and the other significance levels are also defined. Following findings are achieved from the research: 1. Demographic properties affect the evaluation style of directors and teachers' application level of Total Quality Management at school and their organizational dedication level. 2. Application level of Total Quality Management (management quality) is higher at PRIVATE primary schools than Curriculum Laboratory Schools and OFFICIAL primary schools. There is no difference in Total Quality Management application level (management quality) of Curriculum Laboratory Schools and OFFICIAL primary schools. 3. Organizational dedication level of directors and teachers of PRIVATE primary schools is higher than the directors and teachers of Curriculum Laboratory Schools and OFFICIAL primary schools. There is no difference in organizational dedication level of directors and teachers of Curriculum Laboratory Schools and OFFICIAL primary schools. 4. There is a strong relation between Total Quality Management and Organizational Dedication in all sub dimensions and all schools. According to the research results, there is a general education management problem in our country. Problems being known and expressed by directors and teachers is an important stage. Education organizations, directors and teachers of our country know the problems and expect the leadership of executive managers for solution. Total Quality Management should be applied at our schools by completing required infrastructure preparations. Organizational dedication levels of directors and teachers can be increased and efficiency expected at schools can be provided by applying Total Quality Management at primary schools as put forth by research results. Key words: Private primary school, directors and teachers, Total Quality Management, Organizational Dedication