Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MERVE BEKÇİ
Danışman: ÖMER ÇELİK
Özet:Mecduddîn Muhammed b. Ya'kûb el-Fîrûzâbâdî (ö. 817/1415) yılında İran topraklarında dünyaya gelmiş, hıfzını ve ilk tahsilini burada tamamlamış, genç yaşta dil biliminde maharet sahibi olmuş, akabinde de ilim uğrunda Vâsıt, Bağdat, Şam, Kudüs, Kahire, vb. pek çok belde dolaşarak önemli isimlerle etkileşim halinde bulunmuş önemli bir âlimdir. Ezber yeteneği had safhada olan ve oldukça kuvvetli bir hafızası bulunan Fîrûzâbâdî, gittiği şehirlerdeki birçok âlimin rahle-i tedrisinden geçmiş, yine kendisi de pek çok talebeye ders vermiştir. En son Yemen Resuliye devleti hükümdarı el-Melikü'l-Eşref İsmail'in (ö. 803/1400) daveti üzerine Zebid'e gelerek burada hem Yemen Kâdı'l-kudatlığı vazifesini üstlenmiş hem de ilim dünyasına pek kıymetli hizmetlerde bulunmuştur. Tasavvuf'a olan meyliyle de dikkatleri üzerine çeken âlim her ne kadar esas şöhretini, dilbilim sahasında kaleme almış olduğu "el-Kâmûsu'l-muhît" adlı sözlük çalışmasına borçlu olsa da müellifin Kur'ân ve Tefsir sahasında kaleme almış olduğu "Besâiru zevi't-temyîz" adlı çalışması tam da sözünü ettiğimiz bu nedenle gölgede kalmıştır. Çalışmamızda da Fîrûzâbâdî'nin tefsirci yönü söz konusu bu eseri vesilesiyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde Fîrûzâbâdî'nin yaşadığı dönemin özellikleri, şahsî hayatı, ilmî kariyeri, eserleri ve Besâir'in genel özellikleri gibi konular ele alınmış; ikinci bölümde Besâir Kur'ân ilimleri konuları açısından incelemeye tabi tutulmuş; üçüncü bölümde ise Besair'in tefsir açısından değerlendirilmesi yapılarak rivâyet ve dirâyet tefsirleri perpektifinde incelenmiş; son olarak sonuç bölümünde de Fîrûzâbâdî ve Besâir adlı tefsiri hakkında vardığımız netice ve kanaatimiz dile getirilmiştir. -------------------- ABSTRACT Majd al-dīn Muhammad b. Ya'kūb al- Fīrūzābādī (ö. 817/1415) was an important scholar born in 1329 in Iran, where he also memorized Quran and completed his first education. He excelled at Linguistics at an early age, and consequently travelled many cities such as to Wasit, Baghdad, Damascus, Jerusalem, Cairo etc. and contacted many prominent scholars of his time. Fīrūzābādī, who had an exceptional talent at memorizing and a very strong memory, studied under various scholars in the cities he visited and also had many students studying under him. In the end he settled in Zabid with the invitation of al-Malik al-Ashraf Ismail, who was the ruler of Yemen Rasulid Dynasty, and took the position of kādı'l-kudāt while also making invaluable contributions to the world of science. A Scholar who also attracted attention by his Sufistic tendencies, Fīrūzābādī is well known for his work on Linguistics, a dictionary named "el-Kāmūs al-muhīt", and as such, his work on Quran and Interpretation fields, "Basāiru zavi't-tamyīz" is overshadowed. In this study, the goal is to shed light onto the interpreter side of Fīrūzābādī through aforementioned work. Part One includes subjects such as a description of the era that he lived in, his personal life, his scholarly carrier, his works and general properties of Basāir, and part Two includes a review of Basāir within the perspectives of Quran Sciences respectively. In part three, examining the Basāir in terms of exegesis, it is studied in the perspective of tafseer bi al-dirayah and tafseer bi al-riwayah, and finally the conclusion chapter includes our final verdict and impressions regarding Fīrūzābādī and Basāir.