Serahsî’nin Mebsût isimli şerhiyle Cessâs’ın Şerhu’t-tahavi isimli şerhi’nin edebü’l-kâdî bölümlerinin mukayesesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Şeyda Karakaya

Danışman: İSMAİL CEBECİ

Özet:

Hicrî IV. ve V. asır müellifleri olan Cessâs ve Serahsî Zahirü’r-Rivaye’nin muhtasarı mahiyetindeki el-Kâfî ve Muhtasaru’t-Tahâvî isimli eserleri şerh etmektedirler. Şerhu Muhtasaru’t-Tahâvî ve Mebsût isimli bu şerhler aynı kaynaktan beslenmiş fakat farklı asırlarda yazılmışlardır. Bu çalışmada ilgili eserlerin Edebü’l-Kâdî bölümü mukayese edilmiştir.  Öncelikle müellifler tanıtılmış, müelliflerin hayat şartlarının eserin ilgili bölümüne yansımaları değerlendirilmiştir. Cessâs ve Serahsî’nin eserlerinin Edebü’l-Kâdî bölümünde kullandıkları sistematik incelenmiştir. Ayrıca uslüp ve dil açısından ilgili bölüm mukayese edimiştir. Edebü’l-Kâdî bölümündeki konular tespit edilip ihtiva ettikleri konular mukayese edilmiş Mebsût’ın ilgili bölümünün daha şamil olduğu sonucuna varılmıştır. Hükümler paralel bir biçimde incelenmiş hükümler açısından benzerliklerin yanında farklılıklarında olduğu gözlenmiştir. Hükümlerin dayanak noktaları incelendiğinde Cessâs ve Serahsî’nin Hanefî Ekolünden olmasının etkisi olarak Hanefî âlimlerin görüşlerine sıkça yer verdikleri ve hükümleri açıklama noktasında farklı delilleri kullandıkları görülmüştür ABSTRACT Cessas and Serahsi, wellknown scholars of 4th and 5th century of Hijri, annotated two seminal books namely el-Kafi and Muhtasaru't Tahavi, considered as summary of Zahirü'r-Rivaye. Although written in different centuries, the annotations, namely Şerhu Muhtasaru't- Tahavi and Mebsut, were fed by the same sources. This study aims to compare the section of Edebü'l Kadi of the relavant works. Firstly, the authors of the works are introduced and the effect of their living conditions on the relavant section is evaluated. Then, the methodology using in the section of Edebü'l Kadi of their annotations is analysed. Additionaly, the relavant sections of the annotations are compared in terms of the language and writing style of the authors. Having ascertained and compared the main topics in the Edebü'l Kadi section of the annotaions, this study comes to the conclusion that the relavant section of Mebsut is broadly comprehensive. After examining the provisions in parralel, it is observed that there are both similarities and differences in terms of provisions. When analysed the bases of provisions,  it is seen that Cessas and Serahsi frequently refer to the Hanafi scholars probably due to the fact that they are followers of the Hanafi school of thougth, however, they use different evidences in order to strengthen their views.