Hanefi fıkıh usulünde kıyasa aykırılık

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Bayram Pehlivan

Danışman: SAMİ ERDEM

Özet:

HANEFÎ FIKIH USÛLÜNDE KIYASA AYKIRILIK Hanefî fıkıh usûlünde tek tip bir kıyasa aykırılık düşüncesinden söz etmek mümkün değildir. Doğrusu Hanefî usûlcüleri arasında bu konuda üç temel yaklaşım vardır. Şöyle ki, Ebü’l-Hasen el-Kerhî, kıyasa aykırılığı, genel kurala aykırılıkla açıklamaktadır. Kerhî’nin bu açıklamasına katılmayan Ebû Zeyd ed-Debûsî, bu noktada, akla aykırılığı ön planda tutmaktadır. Alâüddîn es-Semerkandî ise, her iki usûlcüyü de tenkit ederek, şeriatta kıyasa aykırılık düşüncesine temelden karşı çıkmaktadır. Serahsî, Pezdevî, Buhârî, Sadruşşerîa, Molla Fenârî, Molla Hüsrev ve İbn-i Hümâm gibi, Hanefî mezhebinin önde gelen diğer usûlcülerinin kıyasa aykırılık düşünceleri de, nihayetinde, bu üç temel yaklaşımdan birine dayanmaktadır. SUMMARY The Contradiction to Analogy in Hanafī Legal Theory A uniform thought of contradiction to analogy (qıyās) is not available in the Hanafī legal theory. In fact, there are, in this issue, three basic approaches among the scholars of Hanafī legal theory. Firstly, Abu’l-Hasan al-Kerkhī has explained the contradiction to analogy as the contradiction to the general rules of Islamic jurisprudence. Secondly, Abū Zayd ad-Dabūsī, disagreeing Kerkhī’s thought, has emphasized, in this point, the role of reason. Finally, `Alāuddīn as-Samarkandī, criticizing both of those scholars, has fundamentally opposed the thought of contradiction to analogy in the religion. Sarahsī, Pazdawī, Abdulazîz al-Bukhārī, Sadruşşarīa, Molla Fanārī, Molla Husraw and Kemâl İbn-i Humām, the leading scholars of Hanafī legal theory, have adopted one of these three basic approaches.