Bir ödeme aracı olarak kripto para birimlerinin gelişimi ve Türkiye’de vergilendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Yahya Ekiz

Danışman: ERDEM TURGAN

Özet:

Kripto para birimleri, bilgi ve iletişim sistemlerinde yaşanan gelişmelerle birlikte ortaya çıkan bir takas aracıdır. 2008 yılından günümüze kadar öncüsü Bitcoinin ardından 1500’den fazla kripto para türü ortaya çıkmıştır. Kripto paralar temelde para özelliğine sahip, şifreleme yöntemiyle oluşturulan dijital bir veriyi temsil etmektedir. Bu para birimleri devletlerin ya da otoritelerin kontrolünden bağımsız olma gibi bir özelliğe sahiptir. Bağımsızlık ve düşük maliyet gibi özelliklerinin yanında finansal riskler, dijitalleşme ve siyasi dengelerin dış ticaret savaşlarına neden olacağı kaygısı gibi etkenlerle birlikte belirsiz ve riskli yapısına rağmen kripto paralar gün geçtikçe popülerlik kazanmaktadır. Gittikçe popülerleşen bu para birimleri devletler ve vergi idareleri için endişe konusu olmaya başlamıştır. Bu kaygının temel sebebi olarak kripto paraların ülkelerin mevzuatlarında bulunan yasal kategorilere yerleştirilmesinin zor olmasıdır. Çeşitli ülkelerde mevzuatla ilgili farklı girişimlerin olmasına rağmen kripto paralar günümüzde halen kesin bir çerçeveye konulamamıştır. Bu tez çalışmasında, ülkemizde de resmi olarak ortaya konmuş bir hükmü bulunmayan kripto paraların, Türk Vergi Sistemi bağlamında KDV ve gelir vergisi mevzuatı çerçevesinde incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu incelemeyi yürütmek amacıyla farklı ülkelerin kripto paraların vergilendirilmesi hususunda yürüttüğü çalışmalar ele alınmakta ve karşılaştırmalar yapılmaktadır. Türk Vergi Sistemi’nin, gelecekte oluşabilecek koşullarla ne şekilde etkileşime gireceği, kripto paraların finans sektöründe yarattığı değişimin dinamikleri ve geleceği konuları ele alınmaktadır. Tez çalışmasının verilerini, konuyla ilgili kitaplar, ulusal ve uluslararası makaleler, raporlar, vergi otoritelerinin görüşleri, sayısal göstergeler, farklı ülkelerdeki uygulamaların ve deneyimlerin incelenmesi ve vergi mevzuatı gibi ikincil veriler oluşturmaktadır. Elde edilen veriler Türk vergi mevzuatı çerçevesinde nitel veri analizleri (içerik analizi) kapsamında değerlendirilecektir. Alan yazını bünyesinde düşünüldüğünde kripto para birimleri ile ilgili durum yeni, araştırmalar yetersiz fakat her geçen gün gelişmektedir (Hayes, 2017). Ülkemizde ise bu alanda araştırmaların yoğunluğu çok daha azdır. Ayrıca bu araca dönük resmi bir hüküm bulunmamaktadır. Konuyla ilgili yapılacak tez çalışması sosyal bilimler ve yordayıcı bir analiz perspektifiyle uygulama, politika önerilerine yönelen akademik bilginin üretilmesi doğrultusunda önem taşımaktadır. -------------------- Crypto currencies are medium of exchange that has emerged with the developments in information and communication technologies. From 2008 to the present, more than 1500 crypto currencies have emerged following the pioneer Bitcoin. Crypto currencies represent a digital data generated by the encryption method and they have basically money features. These currencies have the feature of being independent of the control of states or authorities. Despite the uncertain and risky natüre, along with factors such as financial risks, digitalization and the concerns about political balances will lead to international trade wars, crypto currencies are gaining popularity with their independent and low-cost features. These currencies have become a concern for states and tax authorities. The main reason for this concern is that it is difficult to place crypto currencies in the legal categories in the legislation of the countries. Although there are different initiatives related to legislation in various countries, crypto currencies have not yet been put into a definite framework. In this thesis, it is aimed to examine the crypto currencies which do not have an officially established provision in our country in the context of VAT and income tax legisletion under the framework of Turkish Tax System. In order to carry out this examination, the studies of different countries on the taxation of crypto currencies are discussed and comparisons are made. The ways in which the Turkish Tax System will interact with the future conditions and the dynamics and future of the change in the financial sector are discussed. The data of this thesis study includes secondary data such as books on the subject, national and international articles, reports, opinions of tax authorities, numerical indicators, examination of practices-experiences in different countries and tax legislation. The data are evaluated within the framework of Turkish tax legislation in the context of qualitative data analysis (content analysis). Considering the literature, the situation with regard to crypto currencies is new, research is inadequate, but it is developing day by day (Hayes, 2017). In our country, the intensity of research in this area is much less. There is also no official provision for this currency type. The thesis study on the subject is important in the direction of social sciences and the application of academic knowledge oriented to policy proposals with a predictive analysis perspective.