Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: N. Hülya Bilgin
Danışman: OZANA URAL
Özet:Bu çalışmanın temel amacı; okul öncesi öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerinin geliştirilmesi için bir Rehberlik Programı oluşturmaktır. Rehberlik programının sınanabilmesi için iki adet geçerli ve güvenilir ölçme aracının geliştirilmesi de hedeflenmiştir. Çalışmanın ilk bölümü tarama modelinde ikinci bölümü deneysel modelde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın tarama modelli ilk bölümünde okul öncesi öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerinin belirlenebilmesi için bir ölçeğe gereksinim duyulmuştur. Geliştirilen ölçeğin geçerlik ve güvenirlik sınamasına yönelik olarak, tabakalı örnekleme yöntemi ile Türkiye’deki üniversitelerin okul öncesi öğretmenliği anabilim dalında öğrenim görmekte olan ve 4. sınıfa devam eden 14 üniversiteden (11 devlet, 3 vakıf üniversitesi olmak üzere) 784 öğretmen adayı ile çalışılmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerindeki bilişsel alandaki değişimlerini izleyebilmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen bir diğer ölçme aracı Bilgi Testi’dir. Öncelikle bu çalışma kapsamında okul öncesi öğretmen adayları için hazırlanmış rehberlik programında yer alan 27 kazanıma yönelik bilgi soruları havuzu oluşturulmuş ve sorular 6 alt grupta toplanmıştır. Toplam 60 maddeden oluşan Bilgi Testi Marmara Üniversitesi Okul Öncesi Öğretmenliği son sınıfında okumakta olan 144 öğretmen adayına uygulanmış ve elde edilen yanıtlar üzerinden istatistiksel analizleri yapılmıştır. Ölçme araçlarının geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için kapsam geçerliği, madde analizi, devamlılık katsayısı (test-tekrar test), iç tutarlılık katsayıları incelenmiş, ayrıca yüzde, frekans, ortalama, standart sapma ve t testi kullanılmıştır. Bu analizler sonucu çalışmanın ilk bölümünde 72 maddeden oluşan “Okul Öncesi Öğretmen Adayları Rehberlik Yeterlilikleri Ölçeği” ve 56 sorudan oluşan “Okul Öncesi Öğretmen Adayları Rehberlik Yeterlilikleri Bilgi Testi” olmak üzere geçerli ve güvenilir ölçme araçları elde edilmiştir. Araştırmanın deneysel modeli olan ikinci bölümde Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Rehberlik Yeterliliklerini Geliştirmeye Yönelik Oluşturulan Rehberlik Programı”nın etkililiği incelenmiştir. Bunun için 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalında birinci ve ikinci öğretimde dördüncü sınıfta öğrenim görmekte olan tesadüfi seçimle belirlenen 36 deney, 36 kontrol grubunda olmak üzere toplam 72 öğretmen adayı seçilmiştir. Deney grubundaki öğretmen adaylarına 10 hafta boyunca haftada bir gün 2,5 saatlik oturumlarla öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerini geliştirmeye yönelik “Okula ve Arkadaşa Uyum”, “Anne Baba Çocuk İletişimi”, “Duygular ve Duygularla Başa Çıkma”, “Başkalarının Haklarına Saygılı Davranma ve Sorunlarla Başa Çıkabilme”, “Bireysel Farklılıklara Göre Eğitim”, “Bireyi Tanıma”, “Sorumluluk Alma, Bağımsız Düşünebilme ve Olumlu Benlik Oluşturma”, “Ölçme Araçları ve Dosyalama”, “Okul Aile İşbirliği” ve “Çocuğun Sorunları için Ebeveynlere Rehberlik” Yeterlik Alanlarından, 27 kazanımdan ve bunlara yönelik etkinliklerden oluşan rehberlik programı araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Kontrol grubunda yer alan öğretmen adayları ise lisans programında yer alan rehberlik dersini almışlardır. Deneysel çalışmanın başında ve program tamamlandıktan sonra “Okul Öncesi Öğretmen Adayları Rehberlik Yeterlilikleri Ölçeği” ve “Okul Öncesi Öğretmen Adayları Rehberlik Yeterlilikleri Bilgi Testi” deney ve kontrol gruplarına araştırmacı tarafından uygulanarak alınan sonuçlar karşılaştırılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans, ortalama ve standart sapma değerleri ile korelasyon ve t testi analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda deney ve kontrol grubunda yer alan öğretmen adaylarının rehberlik yeterlilikleri puanları arasında anlamlı düzeyde farklılık olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçla okul öncesi öğretmen adayları için oluşturulan “Rehberlik Programı” nın etkili olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları okul öncesi öğretmenlik alanında eğitim gören öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerinin geliştirilmesine yönelik destekleyici programlar gerektiğini göstermektedir. Öğretmen adayları benzeri programlarla desteklenebileceği gibi, çalışmada kullanılan okul öncesi öğretmen adaylarının rehberlik yeterliliklerini geliştirmeye yönelik oluşturulan “Rehberlik Programı” etkili bir destek program olarak uygulanabilir. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi eğitim, rehberlik yeterlilikleri, öğretmen adayları, ölçek geliştirme. ABSTRACT The purpose of this study is to develop a guidance program aims to improve guidance proficiencies of preschool teacher candidates. To study the effects of the program, two reliable and valid instruments are developed. The first part of the study uses a scanning model while the second part uses an experimental model. In the first part of the study that use a scanning model, a scale is required to determine preschool teacher candidates’ guidance proficiencies. During validity and reliability study of the scale, stratified sampling method is used and 784 teacher candidates who attend senior grades of preschool teaching departments from 14 different Turkish universities (11 public and 3 private) are participated into the study. Another instrument that is developed by the researcher with an aim to determine changes in cognitive domain of guidance proficiencies of preschool teacher candidates is Achievement Test. Firstly, 27 achievement-oriented questions under 6 subcategories are created by examining the guidance program for pre-school teacher candidates. The Achievement Test that has a total of 60 questions, is applied to 144 preschool teacher candidates attending the senior grade at Marmara University Preschool Teaching Department and results are analyzed statistically. The validity and reliability studies of the instruments include content validity, item analysis, test-retest coefficient and internal consistency analyses and also percentile, frequency, standard deviations are calculated and t-test analyses are used. As a result of these analyses two valid and reliable instruments, namely “Preschool Teacher Candidates’ Guidance Proficiencies Scale” with 72 items and “Preschool Teacher Candidates’ Guidance Proficiencies Achievement Test” with 56 questions are developed in the first part of the study. The second part of the study uses an experimental model, the effectiveness of “Guidance Program to Develop Preschool Teacher Candidates’ Guidance Proficiencies” is investigated. To that aim a total of 72 teacher candidates are randomly selected from among senior students attending daytime and evening classes of Marmara University, Atatürk Education Faculty, Primary School Teaching Section, Preschool Education Department in 2014-2015 education year. The preschool teacher candidates are divided into two groups of 36 as experiment and control groups. The researcher applied a guidance program composed of 27 achievements and relevant activities on Proficiency Areas such as “Adjustment to School and Peers,” “Parent-Child Communication,” “Emotions and Coping with Emotions”, “Being Respectful Toward Others’ Rights and Coping with Problems”, “Education According to Individual Differences”, “Identifying the Individual”, “Taking Responsibility, Thinking Independently and Developing Positive Identity”, “Assessment Tools and Keeping Files, “School-Family Collaboration” and “Guiding Families about Child’s Problems” to teacher candidates in test group in 150 minutes long sessions for 10 weeks, once day a week. The teacher candidates in control group took guidance class in bachelor’s program. “Preschool Teacher Candidates’ Guidance Proficiencies Scale” and “Preschool Teacher Candidates’ Guidance Proficiencies Achievement Test” are applied by the researcher to test and control groups in the beginning of the study and after the program is completed and their results are compared. Percentile, frequency, and standard deviation values are calculated in addition to correlation and t test in analysis of data. At the conclusion of the study a significant difference is found between guidance proficiency scores of teacher candidates in test and control groups. This result confirms effectiveness of the “Guidance Program” prepared for pre-school teacher candidates. Results of the study demonstrate that supportive programs aims to improve guidance proficiencies of preschool teacher candidates are required. Teacher candidates may be supported with such programs and “Guidance Program” used in this study that is prepared to develop guidance proficiencies of pre-school teacher candidates can be used as an effective support program. Keywords: Preschool education, Guidance Proficiencies, Preschool Teacher Candidates, Instrument development.