Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekstil Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GAYE YOLAÇAN
Danışman: Erhan Öner
Özet:POLİBÜTİLEN TEREFTALAT (PBT) VE KARIŞIMLARININ BOYANMASI %100 PBT farklı boyama yöntemleri (Yüksek sıcaklık, atmosferik boyama, keriyer içeren atmosferik boyama, ultrasonik boyama yöntemleri) ile ve %83/17 PAN/PBT materyal ise, “tek banyo” ve “iki banyo” boyama yöntemleri ile boyanmıştır. PBT materyal için yapılan boyamalarda dispers, PAN/PBT materyal için yapılan boyamalarda ise bazik ve dispers boyarmaddeler kullanılmıştır. Kullanılan farklı boyama yöntemlerine ait boyanmış numunelerin, spektrofotometrik renk ölçümü ve yıkama haslığı test sonuçları saptanmıştır. Her iki materyal için de birer boyama yöntemi dikkate alınarak boyamalara ait çekim özellikleri üzerinde çalışılmıştır. Ayrıca, PBT materyalin boyanmasına ait termodinamik parametreler tespit edilmiştir. Boyamaların çekim özelliklerinin ve termodinamik parametrelerin incelenmesinde, UV-görünür alan spektrofotometresi, boyanmış numunelerin renk ölçümlerinde ise, reflektans spektrofotometresi kullanılmıştır. Elde edilen tüm bu verilerin değerlendirilmesi yoluyla, her iki materyal, kendi içinde, kullanılan tüm boyama yöntemleri bakımından karşılaştırılmıştır. Sunulan tez çalışması beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; çalışmanın amacı anlatılmaktadır. İkinci bölümde; sentetik liflere ait genel bilgiler, PET, PBT, PAN ve karışım materyallere ait genel fiziksel ve kimyasal özellikler, dispers ve bazik boyarmadde gruplarına ait kimyasal yapı ve özellikler, PET ve PAN liflerinin bu boyarmadde grupları ile boyanma yöntemleri, PET ve PAN içeren diğer karışımlara ait genel özellikler ve boyanma özellikleri ile boyama kinetiği ve termodinamik parametreler hakkında bilgiler sunulmaktadır. Üçüncü bölümde; uygulamalarda kullanılan yöntemler, maddeler, araçlar ve standartlar verilmektedir. Dördüncü bölümde; boyanmış PBT ve PAN/PBT materyallere ait spektrofotometrik renk ölçümü değerleri, PBT ve PAN/PBT materyallerin boyanmasındaki çekim özelliklerinin incelenmesine ait sonuçlar, PBT materyalin termodinamik parametrelerinin tespitine ilişkin sonuçlar, yapılan yıkama haslığı testlerinden elde edilen veriler ve materyallere ait iplik test sonuçları sunulmaktadır. Beşinci bölümde ise; tez çalışması sonucunda elde edilen veriler ortaya konmuş, tartışılmış ve değerlendirilmiştir. Haziran, 2006 Gaye YOLAÇAN ABSTRACT DYEING OF POLYBUTYLENE TEREPHTHALATE (PBT) AND PBT BLENDS In this work, %100 PBT material was dyed by different types of dyeing methods (High Temperature, atmospheric, atmospheric with carier and ultrasonic methods) and %83/17 PAN/PBT blends were dyed by “single-bath” and “two- bath” dyeing methods. PBT was dyed with disperse dyes and the PAN/PBT blends were dyed with basic and disperse dyes. The results of the spectrophotometric colour measurements and washing fastness of the samples, which were dyed by the different types of dyeing methods, were obtained. For each material, one type of dyeing process was considered as a reference and the dye uptake of the fibre was studied. Furthermore, thermodynamic parameters of PBT were found. UV-visible spectrophotometer was used to study the dye uptake of the fibre and to obtain the thermodynamic parameters of PBT. Reflectance spectrophotometer was used to measure the reflectance values and the colour values of dyed samples were calculated. All of the data were evaluated to compare different types of dyeing methods which were used to dye two materials. This study consists of five chapters. In the first chapter; the aim of the investigation was explained. In the second chapter; general information about synthetic fibers, physical and chemical characteristics of PET, PBT, PAN and the blend fibers, chemical structures and features of disperse and basic dyes, dyeing of PET and PAN fibers, the general dyeing features of other blend fibers which were implied PET and PAN, dyeing kinetics and thermodynamic parameters were given. The experimental methods, substances, instruments and standards were presented in the third chapter. In the fourth chapter; spectrophotometric colour measurement values of dyed PBT and PAN/PBT samples, the findings on dye uptake of PBT and PAN/PBT materials, the results of the thermodynamic parameters of dyeing PBT, washing fastness and yarn test results of the materials were submitted. Finally, the fifth chapter has given the general conclusions and recommendations for further works. June, 2006 Gaye YOLAÇAN